Bernlef, J.
De Boekenweek - dit jaar van 15 tot en met 22 maart - ligt weer achter ons. Nederland is twee boekenweekgeschenken rijker: Droomkind van Sjaak Verboom en De pianoman van Bernlef. Beide zullen vermoedelijk op de literatuurlijst terecht komen.
Bernlefs zwijgende terpbewoners
Het krantenbericht over een in Engeland aangespoelde jongeman die geen woord sprak, maar wel piano speelde, inspireerde Bernlef tot het schrijven van ”De pianoman”. Een recordoplage van 960.000 exemplaren ligt klaar om tijdens de Boekenweek te worden uitgedeeld.
Onzichtbare krachten die mens en wereld in beweging of juist tot stilstand brengen; in zijn nieuwste boek "De onzichtbare jongen" doet Bernlef een poging het onzichtbare in woorden uit te drukken.
"Zij die verdwenen, raken vergeten/ Zij die blijven, vergaan/ Alleen de plaatsen waar zij verbleven,/ Blijven bestaan." Dit zijn regels uit een gezang van de Maori's, de aboriginals in Australië, en ze vormen het motto van "Buiten is het maandag", de nieuwste roman van Bernlef. Woorden zoals "verdwenen", "vergeten", "blijven" en "vergaan" hebben alles te maken met de kern van de roman.
Heeft God de schepping verlaten, nadat Hij inzag hoe moorddadig die had uitgepakt? Dat is de vraag van een verhaalfiguur in Bernlefs nieuwe boek: "Verbroken zwijgen". Het antwoord is niet goedkoop, ironisch of blasfemisch. Ik ben geen theoloog, luidt het antwoord, het universum valt buiten mijn rayon.
In een essay over de schilder Hans Giesen uit 1992 vertelt de schrijver J. Bernlef hoe hij, lezend in een autobiografisch verslag van een blind geworden man, een licht gevoel van afgunst ervoer. "Misschien, zo dacht ik, had hij de tuin wel veel beter gezien dan ik met mijn ogen, maar zonder mijn oren." Van deze gedachte kan Bernlefs nieuwe roman "Boy" de uitwerking heten.
Bernlef in gevecht met het calvinisme
De dichter-romanschrijver-vertaler Hendrik Jan Marsman, die met zijn pseudoniem verwijst naar de blinde Friese bard Bernlef, geeft zijn ogen goed de kost. "Een kijker is hij altijd gebleven", schrijft Kees Fens over hem. Dat blijkt weer eens uit zijn laatstverschenen essaybundel "De losse pols". Hoewel Bernlef toch ergens even blind is als zijn illustere naamgenoot uit de achtste eeuw.
"Daarin is de tijd nog zijn stem kwijt"
De redactie kreeg onlangs een zestal dichtbundels ter recensie aangeboden. Ze zijn verschillend qua thematiek en niveau, maar worden om praktische redenen in één artikel besproken.
Hedendaagse Robinson overlijdt
Toneelregisseur Rob Noordhoek slaat midden op de oceaan overboord en spoelt op een onbewoond eiland aan. J. Bernlef weet in zijn nieuwste roman, "Verloren zoon", de lotgevallen van deze moderne Robinson Crusoe boeiend en geloofwaardig te beschrijven.