Achterberg, Gerrit
Boekrecensie Gerrit Achterberg, verschenen in Liter 52; jaargang 11; december 2008; blz 45 – 53; (www.chroom.net/liter/52/index.htm)
Op een avond kort voor kerst 1983 beklom een zekere Godert van Colmjon de trap naar mijn studeerkamer om mij voor de Amersfoortse Courant te bevragen over mijn twee weken oude biografie De wereld van Willem de Mérode. Ik herinner mij een tengere, geheel in het zwart geklede, afstandelijk pratende, voornamelijk nors kijkende veertiger. In het stuk dat twee dagen na kerst in de krant stond, las ik dat Godert van Colmjon mijn benadering van De Mérodes homoseksualiteit nadrukkelijk gekleurd vond door mijn christelijke moraal. Ik bracht volgens hem 'een merkwaardige scheiding' aan tussen homofilie en homoseksualiteit, en dit paste, alweer volgens hem, geheel in mijn 'theorie van de dichterlijke sublimatie', maar belette mij tegelijkertijd 'de stoffelijke implicaties van De Mérodes poëzie onbevooroordeeld tegemoet te treden'.
Godert van Colmjon over de dichter Gerrit Achterberg, overgenomen uit Liter
Verzamelde gedichten en Nagelaten gedichten
Dingen van niets, wat ik niet heb gezegd
wordt door de massa anders uitgelegd.
Gerrit Achterberg, 'Nagelaten gedichten', in Alle gedichten, 1120.
Bespreking van Verzamelde gedichten en Nagelaten gedichten uit Liter
Herinneringen aan de Orpheus-gestalte komen in groten getale voor bij de dichter Achterberg. Niet altijd zijn het voor de lezer duidelijk herkenbare verwijzingen naar de mythe.
Poëzie verkoopt niet zo best. Maar dat geldt niet voor Gerrit Achterberg. Van zijn "Verzamelde gedichten" zijn ruim 60.000 exemplaren verkocht en van de bloemlezing "Voorbij de laatste stad" zelfs meer dan 100.000. Ongekend hoge aantallen! Eind november verscheen "Alle gedichten", een nieuwe en complete uitgave van Achterbergs poëzie.
De poëzie van Gerrit Achterberg
In de zomer van 1953 hield ds. J. T. Doornenbal voor de Rotary-club van Epe en omgeving een lezing over de dichter Gerrit Achterberg. De bekende hervormde predikant van Oene en de beroemdste dichter van Nederland waren kort daarvoor met elkaar in contact gekomen en bevriend geraakt. Dat had iets te maken met de waardering van ds. Doornenbal voor de gedichten van Achterberg, maar ook met hun gezamenlijke verleden: ds. Doornenbal (1909-1975) groeide op in Doorn, Achterberg (1905-1962) in het nabijgelegen Langbroek. Allebei kwamen ze uit de kring van de Gereformeerde Bond.
Was Achterberg een christelijk dichter?
De vraag die ds. Doornenbal in zijn lezing over Gerrit Achterberg aan de orde stelt, is een vraag die de gemoederen in christelijk-literaire kring vaak heeft beziggehouden: Was Achterberg een christelijk dichter? Hij publiceerde weliswaar als beginnend dichter in "Opwaartsche wegen", maar later nam hij meer afstand van het protestantse literaire wereldje. In zijn specifiek christelijke gedichten blijven de kernwaarheden van het christelijk geloof echter recht overeind.
Meekijken over Achterbergs schouder
Vier jaren waren voor het project uitgetrokken. Het werden er meer dan tweemaal zo veel. Vorige week donderdag kreeg P. G. de Bruijn (1965) aan de Vrije Universiteit te Amsterdam de doctorstitel als bekroning van het werk waaraan hij in 1991 begon: een grootscheeps opgezette, historisch-kritische editie van alle compleet en fragmentarisch bewaard gebleven gedichten van Gerrit Achterberg.