Veelkoppig portret van Joodse gemeenschap

RD, 3 May 2000

"Natuurlijk geloof ik in een vrije wil. Héb ik een andere keus...?'' Zo'n uitspraak tekent de in 1991 overleden auteur en Nobelprijswinnaar Isaac Bashevis Singer. Zijn postuum uit het Jiddisch vertaalde roman "Schimmen a an de Hudson" laat Singer zien zoals hij was in zijn hoogtijdagen.

Recensie van Schimmen aan de Hudson

"Op de sabbat schrijf ik niet"

RD, 14 June 2000

Hij staat in het leven zoals iemand die een auto bestuurt. "Om te rijden is het noodzakelijk telkens in de spiegel te kijken en te zien wat er achter je gebeurt. Anders krijg je onherroepelijk een ongeluk." De Israëlische schrijver Chaim Be'er betreurt het dat alles in de hedendaagse -ook in zijn Joodse- samenleving erop lijkt gericht vooruit te kijken. "Om te weten waar je heengaat, moet je weten waar je vandaan komt." Hij houdt een pleidooi voor een nieuwe identiteit waarin verleden en heden een plaats krijgen.

Interview met Chaim Be'er

Een benauwend vrouwenportret

RD, 1 November 2000

Dvoirele heeft een probleem. Haar vader. Eigenlijk meer dan dat: de hele Joodse gemeenschap waarin zij verkeert. Wanneer zij haar vader vraagt wat zij later kan worden, antwoordt rebbe Avrohom-Ber verbaasd: "Jij? Een meisje? Niets natuurlijk!" En door dat antwoord wordt haar leven in Polen gestempeld. In de autobiografische roman "Een meisje van niets. Een vrouwenleven in het sjtetl" beschrijft Esther Kreitman haar eigen jeugd.

Recensie van Een meisje van niets. Een vrouwenleven in het sjtetl

Krista leert niet op uiterlijk te vertrouwen

RD, 4 July 2001

Onbegrijpelijk: een knappe jonge vrouw, fotomodel van beroep, die in de Bijbel leest en naar dat Woord wil leven. Zo denken de omstanders over Krista. Zelfs haar verloofde vindt haar geloofsleven amusant. Als Krista in allerlei afschuwelijke spionagetoestanden verwikkeld raakt, leert ze dat ze op God moet vertrouwen en niet op haar mooie uiterlijk. De ontwikkeling die de hoofdpersoon uit "Een dame van allure" op geestelijk vlak doormaakt, geeft een diepe meerwaarde aan deze intrigerende, spannende roman.

Recensie van Een dame van allure

Joodse verhalen bevolkt door echte mensen

RD, 31 October 2001

"Maar Hannele", ging oom Moisje haperend voort: "Dat was anders, want toen leefden we in een joodse wereld, omringd en gesterkt door alles van onszelf. Dat was zo'n veilige, zekere wereld, dat we nooit bang waren om er vreemden in op te nemen. Maar hier", riep hij uit, er kwam iets van paniek in zijn stem en hij maakte een hulpeloos gebaar, "hier zijn we alleen in een heel grote gojse wereld die ons dreigt te overspoelen. Als we hier niet onder elkaar blijven", en nu kreeg zijn stem werkelijk een angstige klank, "dan zijn we verloren."

Recensie van Een Chassidisch Poerim

Rijke leven van Joodse kooplieden

RD, 6 February 2002

"Nu leef ik, nog leef ik", schrijft Maurits Wertheim in zijn inleiding. Een sombere opsomming van hen die niet meer leven volgt. Zijn vrouw Ester stierf onder het puin van Rotterdam. Dochter Rachel met haar man en kinderen keerden tot as in Polen, en zoon Benjamin sneuvelde op de Grebbeberg. Wertheim wil echter niet schrijven over arme, berooide, opgejaagde Joden. Zijn roman "Isaäc de Fuentes" gaat over het rijke, volle leven van Joodse reders en kooplieden die een eeuw eerder leefden.

Recensie van Isaäc de Fuentes. Een geschiedenis uit het geslacht De Fuentes

Uitstoting van een spelbreker

RD, 20 February 2002

Romans van Joodse schrijvers hebben een zekere aantrekkingskracht op me. Niet alleen vanwege de Joodse afkomst van de schrijver, maar ook vanwege de overeenkomst in "blik", de genoten opvoeding met alle daaraan verbonden waarden en normen. Ariëlla Kornmehl noemt deze blik in "Huize Goldwasser" "je kader", dat het hele leven en elke keus daarin kleurt.

Recensie van Huize Goldwasser

Vrouw op het scharnierpunt

RD, 6 March 2002

"Ik zal zeker geen in duisternis gehuld slot bedenken om de literaire of intellectuele elite te behagen", zei de Amerikaans-Joodse auteur Chaim Potok ooit in een aan hem gewijd themanummer van Bzulletin. Ook in zijn jongste werk, "Oude mannen om middernacht", houdt hij zich daaraan, hoewel de melancholie hier en daar zwaar drukt op de pagina's. Maar -om met een van de motto's te spreken- "aan de kusten van de duisternis is licht" (John Keets).

Recensie van Oude mannen om middernacht

Volk van beloften, volk van lijden

RD, 28 January 2004

Gewone mensen waren het, die het "volk van beloften" vormden. Vaak waren ze er helemaal niet blij mee dat ze tot een bijzonder volk behoorden. Soms leek het of het alleen maar ellende bracht, zoals in de strijd tegen de Romeinen, in Spanje tijdens de vervolgingen of gedurende de holocaust. In haar debuut "Volk van beloften" neemt Beatrijs van den Berge haar lezers 3000 tot 50 jaar mee terug in de tijd.

Recensie van Volk van beloften

Weemoed met een kartelrandje

RD, 28 January 2004

W. G. Sebald schreef met "Austerlitz" zijn magnum opus en afscheidswerk. Hij verongelukte in december 2001, kort na de verschijning ervan. Dat kon hij zelf natuurlijk niet voorzien. Treffend is wel dat het thema van de roman is samen te vatten in het begrippenpaar herinnering en verlies. De herinnering aan de Tweede Wereldoorlog speelt er een belangrijke rol in.

Recensie van Austerlitz

Dov Zalinski zoekt zijn Joodse familie

RD, 23 November 2005

In de Sionskronieken beschrijft Robert Elmer de spannende periode van de oprichting van de staat Israël aan de hand van de zoektocht van de 13-jarige Dov Zalinski naar zijn Joodse familie. De serie, gebaseerd op historische feiten en fictie, bestaat uit vier delen: "Opgejaagd", "Op weg naar Jeruzalem", "In gevaar" en "Broer of vijand?".

Recensie van de serie De Sionskronieken:OpgejaagdOp weg naar JeruzalemIn gevaarBroer of vijand?

De noodzaak van het verhaal

RD, 23 March 2005

De joodse cultuur bestaat bij de gratie van het verhaal. Dat is van alle tijden. Rabbi's verpakken wijsheden in korte boeiende vertellingen. In die zin was Jezus een joodse rabbi bij uitstek. Een onvoltooid gebleven verhaal van de bijzondere chassidische rabbi Nachman van Bratzlav bracht de Amerikaanse joodse auteur Pearl Abraham op het idee voor haar jongste roman "De zevende bedelaar".

Recensie van De zevende bedelaar

Mensen die er niet mochten zijn

RD, 30 March 2005

Ze gaan tijdens de bezettingsjaren grotendeels hun eigen weg, maar houden zo mogelijk schriftelijk contact. Na de Bevrijding vormen de oorlogsjaren voor hen lange tijd geen onderwerp van gesprek, maar uiteindelijk doorbreken ze het zwijgen. De briefwisseling tussen de joodse zussen Betty en Lies Polak in oorlogstijd vormt de basis voor het boeiende boek "Bewogen stilte".

Recensie van Bewogen stilte. Oorlogsherinneringen van twee zussen

Stem van de sterrekinderen

RD, 5 May 2004

"Sterrekinderen. De kinderen met de Jodenster. Ze gingen langs me heen (...) De dode kinderen en de levende. Ik wist op dat ogenblik dat ik hun mond moest zijn, - dat ik uit moest spreken wat zij gevoeld en geleden hadden." Aldus Clara Asscher-Pinkhof in "De danseres zonder benen", haar aangrijpende biografie, waarvan je zou wensen dat de hele wereld hem las. Evenals het niet minder aangrijpende "Sterrekinderen" zelf trouwens, en evenals "De koopbrief", die allebei eveneens opnieuw verschenen.

Recensie van De danseres zonder benen, Sterrekinderen en De koopbrief

Zoektocht zonder bakkebaarden

RD, 3 May 2006

De vergelijking met Clara Asscher-Pinkhof op het omslag vindt hij "een beetje pretentieus." Rabbijn Lody van de Kamp betitelt zichzelf als amateurschrijver en noemt het "een waardig compliment" dat de uitgever hem aanprijst aan liefhebbers van de bekende Joodse schrijfster. Vanavond presenteert hij zijn boek over een Joodse jongen die de Tweede Wereldoorlog oorlog ondanks veel omzwervingen overleeft.

Interview met de auteur n.a.v. Blijf daar, kom niet!

Joods lijden ging ná de oorlog door

RD, 6 January 1999

De laatste maanden, na de beschamende Liro-affaire, is in de pers en bij de regering plotseling berouwvol belangstelling gekomen voor de manier waarop direct na de bevrijding mensen uit concentratiekampen en Duitse slavenfabrieken in Nederland werden opgevangen, of juist niet werden opgevangen! Het waren ook toen weer de Joden die er het hevigst onder leden. Hun familie, hun persoonlijke bezittingen, hun geld en hun huizen waren ze kwijt en er waren niet veel mensen die hun de helpende hand toestaken.

Recensie van Het is oorlog geweest, Van uien schillen moet je huilen en Stiefland

Herinneringen van een woestijnbewoner 

RD, 23 June 1999

Meir Shalev, even oud als de staat Israël, is een van Israëls bekendste en geliefdste schrijvers. Ook in Nederland heeft Shalev zich inmiddels een bewonderend publiek verworven met titels als "De bijbel nu" en "Vooral over de liefde". Zijn laatste roman "De grote vrouw" maakte in de pers veel lovende reacties los. Juist daarom voor dit boek aandacht in deze krant. En tenslotte 'hebben' veel RD-lezers 'iets' met Israël!

Recensie van De grote vrouw

Geloof en verbijstering in Heshels rijk

RD, 14 July 1999

Een oude foto. Man met hoge zijden hoed en volle baard. Wat zegt zo'n prent je als dat je grootvader is die je nooit gekend hebt? Een opa die het geloof hoger achtte dan aardse welvaart? Dat is volstrekt onbegrijpelijk als je als kleinzoon het geloof vaarwel gezegd hebt. Zo'n kleinzoon is de in Zuid-Afrika geboren en in Engeland woonachtige Joodse schrijver Dan Jacobson. Zijn ongekende grootvader -rabbijn Yisrael Yehoshua Melamed, "Heshel" voor zijn vrouw- fascineerde de inmiddels zeventigjarige kleinzoon dermate, dat hij op zoek ging naar antwoorden op de vele waaroms in opa's armetierige leven in Litouwen. Het resultaat van die zoektocht is het boek "Heshels rijk".

Recensie van Heshels rijk

Jodin in een anti-joodse wereld

RD, 13 October 1999

Een paar weken geleden zou de auteursnaam Jacqueline Park bij mij noch een rimpeling in de maag, noch een twinkeling in de ogen veroorzaakt hebben. Intussen heeft deze Amerikaanse schrijfster mij dagenlang weten te kluisteren aan haar pennenvrucht die via de Arbeiderspers op de Nederlandse markt is beland. Om uiteenlopende redenen is "Het geheime boek van Grazia dei Rossi" een historische roman die intrigeert. Het verhaal speelt zich af in Italië ten tijde van de Renaissance.

Recensie van Het geheime boek van Grazia dei Rossi

Nieuwe koers na de oorlog

RD, 16 January 1998

Tot nu toe publiceerde Chaja Polak (1943) twee verhalenbundels en drie romans. In al deze werken is de holocaust 'als een jengelend kind' op de achtergrond aanwezig.

Recensie van Zomersonate

Tussen jood en christen

RD, 16 March 1998

"De profeet Jesaja legt uit waaruit de wet werkelijk bestaat: uit liefde. Het jodendom heeft daar echter een systeem van regels van gemaakt, het christendom een wetenschap". Dat is het kernprobleem waar het in de korte roman van Lothar Schöne om draait.

Recensie van Een joodse begrafenis

Zingeving bij Potok

RD, 30 March 1999

But what does it all mean? De Amerikaans-joodse schrijver Chaim Potok gaat in zijn jongste verhalenbundel op zoek naar de betekenis van gebeurtenissen en ervaringen die belangrijk zijn voor de hoofdpersonen. Alle zes -het getal van de dagen van een week uitgezonderd de sabbat- hoofdpersonen zijn ditmaal kinderen of teenagers.

Recensie van Isabel en andere verhalen

Een levensverhaal gereconstrueerd

RD, 1 May 1998

"De locomotief spuugde zijn stoom al uit. Ze gingen. Er moet nog hoop in haar hart geweest zijn". Een levenslustige vrouw vertrekt uit Westerbork. Met zo'n duizend anderen. De hoop in haar hart vervluchtigt in Sobibor. Het zondagskind Koosje is een dinsdagkind geworden. Na de geciteerde regels volgt in de roman "Koosje, een dinsdagkind" van Merlyn Frank een opsomming -ijzingwekkend in haar soberheid- van de hoofdpersonen en hun levenseinde.

Recensie van Koosje, een dinsdagkind

Los van Jeruzalem, op afstand van Amerika

RD, 16 November 1998

Geen badpakken, lange broeken of mouwloze jurken. Geen radio of televisie. Een strikte scheiding tussen de seksen zolang er geen sprake is van een huwelijk. De chassidische wereld waarin de Amerikaans-joodse schrijfster Pearl Abraham opgroeide, komt in haar romans tot leven. De auteur observeert, probeert te doorgronden, kan zelfs sympathie opbrengen voor de chassidische manier van leven, maar ze laat zich er niet door meevoeren. Ze neemt afstand en beschrijft. De godsdienst die ze zelf aanhangt, draagt een andere naam: literatuur.

Recensie van Afstand van Amerika