Boekverslag maken? Informatie nodig voor je literatuurdossier? Yord biedt alles wat je wil weten over literatuur. Talloze recensies, informatie over dichters, schrijvers, poëzie en proza. Zoek op auteur of in een van de dossiers.
Bij het maken van een boekverslag is het belangrijk om een roman of verhaal goed te analyseren. Een verhaal is namelijk gestructureerd opgebouwd.Ontleding van de structuur van een roman komt de interpretatie ten goede.
Klik hieronder op een van de structuurelementen voor uitleg van literaire termen.
[ vertelsituatie ]
Bij de analyse van een roman of verhaal is het belangrijk te weten wie de verteller in het verhaal is. De verteller selecteert namelijk welke informatie de lezer voorgeschoteld krijgt en kan daarmee de lezer manipuleren. Grofweg zijn er drie vertelsituaties te onderscheiden.
[ gedachten en gesprekken ]
In verhalende teksten worden personages sprekend en denkend opgevoerd. De verteller staat het woord dan af aan het personage. Dat kan met behulp van de directe en de indirecte rede.
[ tijd ]
Een verhaal speelt zich af in de tijd. Bij poëzie is dat meestal niet het geval. Een verhaal is te omschrijven als een reeks gebeurtenissen. Die gebeurtenissen zijn wel met elkaar verbonden, maar lang niet altijd chronologisch.
[ motief ]
Verhaalanalyse is bedoeld om een verhaal te kunnen interpreteren: het toekennen van betekenis. Deze betekenis kan worden samengevat in motieven. Motieven ‘zitten’ – in tegenstelling tot bijvoorbeeld personages en ruimte – meestal niet letterlijk in het verhaal, maar zijn er uit af te leiden. Er is onderscheid tussen concrete motieven en abstracte motieven.
[ ruimte ]
Iedere geschiedenis speelt zich af op bepaalde plaatsen, in een omgeving. Hiervoor wordt de term ruimte gebruikt. Daaronder valt niet alleen de zichtbare omgeving (de steden, dorpen, het huis, of de natuur), maar ook alles wat zich daarbinnen afspeelt: het knappende haardvuur, de muziek, lawaai of de grijze regen. Vaak draagt de ruimte bij aan de betekenis van een verhaal.
[ bronnen ]
Dit lexicon is gebaseerd op een aantal literatuurwetenschappelijke studies. Raadpleeg ze voor meer informatie.
Geleding
[ Motto ]
Soms heeft een roman een motto: een spreuk of citaat (met bronvermelding), die een relatie heeft met het verhaal of aan moet geven tot welke traditie de schrijver zich rekent. Vaak bevat het motto een aanwijzing voor de interpretatie van een verhaal of roman.
[ Opbouw ]
De meeste romans zijn opgebouwd in delen, hoofdstukken of door witregels gescheiden fragmenten. Het is belangrijk de geleding goed te analyseren en de functie ervan te beschrijven.
Vertelsituatie
[ Auctoriale vertelsituatie ]
De verteller is ‘alwetend’ en speelt zelf niet mee in het verhaal. De auctoriale verteller heeft inzicht in het innerlijk, de gedachten en gevoelens van alle personages. Soms geeft de auctoriale verteller vertellerscommentaar, waarin hij een mening of oordeel geeft, met de bedoeling om de lezer te sturen.
[ Ik-vertelsituatie ]
De ik-verteller verhaalt vanuit de eerste persoon enkelvoud (de ‘ik-vorm’) over zijn eigen belevenissen. Het verhaal heeft daarom vaak de vorm van een terugblik. Heel soms is een verhaal geschreven vanuit de eerste persoon meervoud (‘wij-vorm’).
Binnen deze vertelsituatie is er onderscheid tussen het vertellend ik (de ik die het verhaal later ‘terugvertelt’) en het belevend ik (de ik die de gebeurtenissen beleeft).
In de ík-vertelsituatie is geen sprake van ‘alwetendheid’; de ik speelt immers zelf een rol in het verhaal.
Binnen deze vertelsituatie is er onderscheid tussen het vertellend ik (de ik die het verhaal later ‘terugvertelt’) en het belevend ik (de ik die de gebeurtenissen beleeft).
In de ík-vertelsituatie is geen sprake van ‘alwetendheid’; de ik speelt immers zelf een rol in het verhaal.
[ Personele vertelsituatie ]
Bij deze vorm is er geen concrete verteller aan te wijzen. Het verhaal wordt verteld in de derde persoon (de ‘hij/zij-vorm’). De vertelinstantie is dus anoniem.
Gedachten en gesprekken
[ Directe rede bij gedachten ]
De directe reden bij gedachten is hetzelfde als bij gesprekken. Vaak zal de verteller na een gedachte zinsnedes toevoegen als Hij dacht:, of vond ze.
Voorbeeld
Langzaam liep ze naar het water. „Ik doe het gewoon”, dacht ze. „Nu heb ik de kans.”
Voorbeeld
Langzaam liep ze naar het water. „Ik doe het gewoon”, dacht ze. „Nu heb ik de kans.”
[ Directe rede bij gesprekken ]
Bij deze vorm is het personage direct aan het woord. Er is dus geen sprake van vertellerstekst, maar van persoonstekst.
De werkwoordsvorm van de directe rede is meestal onvoltooid tegenwoordige tijd, eerste persoon enkelvoud. De directe rede wordt geopend en afgesloten met enkele (‘ …’) of dubbele („ … ”) aanhalingstekens, soms met streepjes (- …-) of haakjes (< … >).
Voorbeeld
„Volstrekt niet! U weet best dat ik niet ben als andere mensen!”
„Dat doet er niet toe, u hebt geen recht van spreken!”
De werkwoordsvorm van de directe rede is meestal onvoltooid tegenwoordige tijd, eerste persoon enkelvoud. De directe rede wordt geopend en afgesloten met enkele (‘ …’) of dubbele („ … ”) aanhalingstekens, soms met streepjes (- …-) of haakjes (< … >).
Voorbeeld
„Volstrekt niet! U weet best dat ik niet ben als andere mensen!”
„Dat doet er niet toe, u hebt geen recht van spreken!”
[ Indirecte rede bij gedachten ]
De verteller geeft niet rechtstreeks weer wat het personage denkt, maar verwoordt de gedachten van het personage. De lezer krijgt dus geen rechtstreekse blik in het innerlijk van het personage en leest dus vertellerstekst.
Voorbeeld
Hij vond het maar onzin wat Cecile nu beweerde. Waarom zou hij meegaan naar een feest waar hij helemaal geen zin in had?
Voorbeeld
Hij vond het maar onzin wat Cecile nu beweerde. Waarom zou hij meegaan naar een feest waar hij helemaal geen zin in had?
[ Indirecte rede bij gesprekken ]
Bij de indirecte rede geeft de verteller de persoonstekst niet rechtstreeks weer. Daarom wordt dit de indirecte rede genoemd. Er is dus sprake van vertellerstekst; de verteller verwoordt wat het personage zegt.
Voorbeeld
Lijzig beet ze hem toe dat dit hem niets aan ging en dat hij zich met zijn eigen zaken moest bemoeien.
Voorbeeld
Lijzig beet ze hem toe dat dit hem niets aan ging en dat hij zich met zijn eigen zaken moest bemoeien.
Tijd
[ Ab ovo ]
Ab ovo is Latijn voor ”vanuit het ei”. Met de term wordt bedoeld dat een verhaal helemaal bij het begin start en de gebeurtenissen in chronologische volgorde vertelt. Bij een ab ovo-verhaal lopen fabel en sujet vaak parallel.
[ Anticipatie ]
Bij anticipatie verwijst de verteller vooruit, naar gebeurtenissen die nog zullen plaatsvinden. De bedoeling is vaak om de spanning in het verhaal op te bouwen.
Voorbeeld
Zachtjes liep Lilian de kamer uit, zonder te merken dat zij haar waaier liet liggen. Van deze
vergeetachtigheid zou ze later spijt krijgen…
Voorbeeld
Zachtjes liep Lilian de kamer uit, zonder te merken dat zij haar waaier liet liggen. Van deze
vergeetachtigheid zou ze later spijt krijgen…
[ Deckung (tijddekking) ]
Bij deckung is de vertelde tijd gelijk aan de verteltijd. Deze vorm komt vaak voor in verhalen met veel dialogen.
[ Dehnung (tijdvertraging)]
Bij dehnung is sprake van tijdvertraging. De verteller rekt het verhaal dusdanig op, dat het lezen langer duurt dan de gebeurtenis die verteld wordt. Meestal gebruikt de verteller deze techniek om spanning op te bouwen of om belangrijke details te kunnen vermelden.
[ Diffuus tijdverloop ]
Het verhaal geeft geen informatie over het tijdverloop in de geschiedenis. Het is onduidelijk wanneer de geschiedenis begint, hoe lang zij duurt en wanneer zij ophoudt. Een sprookje („Er was eens…”) heeft meestal een diffuus tijdverloop. Het ontbreken van tijd- en plaatsvermelding gebeurt vaak bewust om het verhaal een tijdloos karakter te geven.
[ Duur van de geschiedenis ]
Een verhaal heeft een bepaalde duur, bijvoorbeeld een jaar uit het leven van de hoofdpersoon, een hele generatie, of de Eerste Wereldoorlog. Dit noemen we de duur van de geschiedenis.
[ Fabel en sujet ]
Een verhaal heeft een volgorde. Meestal is die chronologisch, wat wil zeggen dat het verhaal de volgorde van de tijd aanhoudt. Het start dan bij het begin van de geschiedenis en houdt op bij het einde. Maar soms is het anders, bijvoorbeeld in een thriller, waarbij eerst de moord wordt verteld en daarna pas de voorgeschiedenis volgt.
Om het verschil duidelijk te maken tussen de chronologische geschiedenis en de volgorde waarin het verhaal verteld wordt, zijn de volgende begrippen nuttig:
Fabel: de gebeurtenissen in chronologische volgorde.
Sujet: de volgorde van de gebeurtenissen zoals die in het verhaal worden gegeven (hoeft dus niet chronologisch te zijn). Synoniemen voor sujet zijn plot en story.
Om het verschil duidelijk te maken tussen de chronologische geschiedenis en de volgorde waarin het verhaal verteld wordt, zijn de volgende begrippen nuttig:
Fabel: de gebeurtenissen in chronologische volgorde.
Sujet: de volgorde van de gebeurtenissen zoals die in het verhaal worden gegeven (hoeft dus niet chronologisch te zijn). Synoniemen voor sujet zijn plot en story.
[ Flashback ]
Bij een flashback beleeft of ziet een personage iets wat in het verleden heeft plaatsgevonden opnieuw. Een flashback ik een specifieke vorm van retroversie.
[ Gemarkeerd tijdverloop ]
De gebeurtenissen in de geschiedenis zijn exact in de tijd gestitueerd. De lezer kan nagaan op welk tijdstip een gebeurtenis plaatsvindt en hoe lang de geschiedenis duurt.
[ Historische tijd ]
Een verhaal is een geschiedenis, die zich (meestal) in het verleden afspeelt. De tijd waarin de geschiedenis zich afspeelt, wordt historische tijd genoemd, bijvoorbeeld de Tweede Wereldoorlog, de zeventiende eeuw of 2050 (in een sciencefictionroman).
[ In medias res ]
Vaak start een verhaal midden in de geschiedenis (in medias res betekent ”midden in de zaak”), bijvoorbeeld op een spannend moment. Pas daarna wordt de voorgeschiedenis uit de doeken gedaan. Fabel en sujet lopen dan niet parallel.
[ Raffung (tijdversnelling) ]
Bij Raffung wordt veel vertelde tijd in weinig woorden gepresenteerd. Er treedt dan tijdversnelling op. Op deze manier kan de verteller een lange tijdsspanne in weinig woorden weergeven.
[ Retroversie ]
Bij retroversie wordt het verhaal onderbroken om aan de lezer iets te vertellen wat in het verleden heeft plaatsgevonden. De bedoeling is meestal om de lezer inzicht te verschaffen in het verhaal.
[ Verteltijd en vertelde tijd ]
De duur van de geschiedenis die verteld wordt in een boek, wordt wel de vertelde tijd genoemd. Die omvat in een verhaal over de Tweede Wereldoorlog in Nederland dus vijf jaar.
De verteltijd is de tijd die nodig is om een verhaal te lezen. Deze is uit te drukken in het aantal bladzijden die het boek tijd.
De vergelijking tussen vertelde tijd en verteltijd is nodig om vast te kunnen stellen of er sprake is van Raffung (tijdversnelling), Deckung (tijddekking) of Dehnung (tijdvertraging).
De verteltijd is de tijd die nodig is om een verhaal te lezen. Deze is uit te drukken in het aantal bladzijden die het boek tijd.
De vergelijking tussen vertelde tijd en verteltijd is nodig om vast te kunnen stellen of er sprake is van Raffung (tijdversnelling), Deckung (tijddekking) of Dehnung (tijdvertraging).
[ Vision avec ]
De verteller vertelt ‘met het verhaal mee’. De gebeurtenissen hebben plaats in het heden.
[ Vision par derrière ]
De verteller vertelt het verhaal achteraf. Het gebeurde vond dus plaats in het verleden en de verteller vertelt het ‘na’.
Motief
[ Abstracte motieven ]
Dit zijn vaak abstracte onderwerpen, die weliswaar niet meteen zichtbaar zijn in de tekst, maar wel centraal staan in de geschiedenis; de zaken waar het in het verhaal indirect over gaat. Voorbeelden zijn ‘de dood’, ‘geluk zoeken’, ‘eenzaamheid’, ‘liefde’, of ‘vergankelijkheid’. Vaak zijn de concrete motieven concrete uitwerkingen van abstracte motieven.
[ Concrete motieven]
Verhalen worden vaak voortgestuwd door motieven die terug te voeren zijn op concrete gebeurtenissen. Een verhaal waarin een personage voortdurend reist en uiteindelijk rust vindt, kan bijvoorbeeld het concrete motief ‘reizen’ bevatten. In tegenstelling tot abstracte motieven zijn concrete motieven terug te vinden op verhaalniveau, de letterlijke ‘laag’ van het verhaal.
[ Leidmotief ]
Sommige verhalen bevatten een leidmotief: een motief dat zich steeds herhaalt, waardoor het speciale betekenis krijgt. Vaak gaat het om een bijzondere zinsnede die letterlijk in de tekst staat en een speciale betekenis heeft. In ”Max Havelaar” van Multatuli staat talloze keren de zin ”Ik ben makelaar in koffi, en woon op de Lauriergracht No. 37.”; dit leidmotief is bedoeld om de zelfgenoegzaamheid van de koffiehandelaar te benadrukken.
Een leidmotief kan ook een herhaling zijn van een gebeurtenis. Wanneer een personage in een tekst bijvoorbeeld steeds valt, kan ‘vallen’ een leidmotief zijn met een symbolische betekenis.
Een leidmotief kan ook een herhaling zijn van een gebeurtenis. Wanneer een personage in een tekst bijvoorbeeld steeds valt, kan ‘vallen’ een leidmotief zijn met een symbolische betekenis.
[ Spiegelteksten ]
Verhalen bevatten vaak kernpassages; passages met de centrale betekenis van het verhaal in een notendop. Zulke tekstgedeelten zijn als het ware een afspiegeling van het verhaal als geheel en worden daarom spiegelteksten genoemd. Ze fungeren vaak als eye-opener of als verduidelijking van de motieven in het gehele verhaal.
[ Thema ]
Het thema is het centrale motief van een verhaal, ook wel het hoofdmotief genoemd; datgene ‘waar het in het verhaal om draait’.
Ruimte
[ Couleur locale ]
Als de lezer een uitgebreide beschrijving van de ruimte voorgeschoteld krijgt, spreken we van couleur locale: de verteller verhaalt gedetailleerd over de omgeving, kleding, inrichting, dialect, gewoonten, etcetera. Vooral schrijvers van historische romans hebben veel aandacht voor de couleur locale.
[ Diffuse ruimte ]
Wanneer de ruimte niet te plaatsen is en in het vage blijft, spreken we van een diffuse ruimte. Dit komt vaak voor in een sprookje („In een land hier ver vandaan…”).
[ Gemarkeerde ruimte ]
Wanneer de ruimte in een verhaal exact aan te wijzen is, spreken we van gemarkeerde ruimte. Gemarkeerde ruimtebeschrijvingen zijn vaak te vinden in historische romans.
[ Symbolische betekenis van ruimte ]
Soms heeft de ruimte in een verhaal een symbolische betekenis, waardoor het bijdraagt aan de thematiek. Een tuin kan bijvoorbeeld wijzen op het paradijs; water kan het leven symboliseren.
Personage
[ Bijfiguren ]
Personages in het verhaal die niet de hoofdrol spelen maar dienen om de handeling op gang te houden, een ander personage diepte te geven of het decor op te vullen.
[ Blokkarakterisering ]
De verteller geeft uitdrukkelijk een uitvoerige beschrijving van een personage. Dit staat tegenover de ontrollende karakterisering, waarin de informatie over een personage geleidelijk aan gegeven wordt.
[ Flat character ]
Een personage dat nauwelijks of geen ontwikkeling doormaakt in het verhaal. Een flat character is meestal weinig uitgewerkt door de verteller.
[ Ontrollende karakterisering ]
De schrijver geeft stukje bij beetje informatie over een personage. Dit staat tegenover de blokkarakterisering waarin de informatie over een personage uitdrukkelijk en uitvoerig gegeven wordt.
[ Protagonist of hoofdpersonage ]
Het belangrijkste personage in een verhaal. De plot en motieven concentreren zich rond de protagonist of hoofdpersoon.
[ Round character ]
Een personage dat in de loop van de geschiedenis een ontwikkeling doormaakt.
[ Speaking names ]
Een personage draagt een naam die karakteriserend is voor zijn persoonlijkheid en karakter. Voorbeelden uit ”Max Havelaar” van Multatuli zijn: de heer Droogstoppel, dominee Wawelaar en Slijmering.
[ Type ]
Een flat character dat bepaald wordt door één menselijke eigenschap. Bijvoorbeeld: de oude vrijster, de gierigaard, de zenuwpees.
Genre
[ Avonturenroman ]
Bijzondere avonturen van het hoofdpersonage staan centraal. Vaak speelt het verhaal zich af in een onbekend gebied en in het verleden.
Voorbeeld
”Oriënt Express” van A. den Doolaard
Voorbeeld
”Oriënt Express” van A. den Doolaard
[ Ballade ]
Verhalende gedichten in strofen, waar op eenvoudige wijze een belangrijk verhaal wordt verteld.
Voorbeeld
”Lied van heer Halewijn”
Voorbeeld
”Lied van heer Halewijn”
[ Detective of who-dun-it ]
In een detective staat een misdaad centraal. De plot wordt gevormd door de onverwachte en ingewikkelde ontknoping van de zaak. Dit genre werd uitgevonden door Edgar Allen Poe; Agatha Christie bracht het tot bloei.
Voorbeeld
”Tien kleine negertjes” van Agatha Christie
Voorbeeld
”Tien kleine negertjes” van Agatha Christie
[ Epos of heldendicht ]
Het fors en breed geschilderde verhaal van een groots gebeuren uit de geschiedenis of de machtige avonturen van een held.
Voorbeeld
”Het Rolandslied”
Voorbeeld
”Het Rolandslied”
[ Fabel ]
Een gefantaseerd verhaal, met de bedoeling een moraal aan de lezer over te brengen. Vaak spelen dieren de hoofdrol. De moraal van een fabel is meestal het hekelen van een ondeugd.
Voorbeeld
De Fabels van Aesopus
[ Familieroman ]
De familieroman beschrijft het wel en wee van een familie, soms gedurende enkele generaties. Vaak zijn de ontwikkelingen binnen de familie een spiegel van de maatschappij.
Voorbeeld
”De klop op de deur” van Ina Boudier-Bakker
Voorbeeld
”De klop op de deur” van Ina Boudier-Bakker
[ Herdersroman of arcadia ]
Een verhaal waarin de gebeurtenissen uit het leven van eenvoudige en tevreden mensen uit het herder- en landleven worden geschetst.
Voorbeeld
”Daphe en Chloé” van de Griekse dichter Longus
Voorbeeld
”Daphe en Chloé” van de Griekse dichter Longus
[ Historische roman ]
In een historische roman voert de auteur gebeurtenissen of personen uit het verleden op, door historische feiten te schilderen of historische personen als personage in het verhaal te gebruiken. Doorgaans worden de ‘lege plekken’ in de geschiedenis opgevuld met fantasie, waarbij de historische feiten de grenzen zijn.
Voorbeeld
”Het woud der verwachting” van Hella S. Haasse
Voorbeeld
”Het woud der verwachting” van Hella S. Haasse
[ Legende ]
Een verhaal uit de overlevering met een religieuze kern. Een legende gaat vaak over een heilige, een wonderbaarlijke gebeurtenis, een martelaar of een heilig voorwerp. Een legende is dus religieus en gebaseerd op geschiedenis.
Voorbeeld
”Beatrijs”
Voorbeeld
”Beatrijs”
[ Mythe ]
De mythe is een verhaal waarin de primitieve mens het door hem onbegrepen natuurgebeuren verklaart, door het toe te schrijven aan hogere machten, zoals goden of natuurmachten. Een mythe is dus geheel fantasie, met een religieuze basis.
Voorbeeld
De mythen over de Griekse oppergod Zeus
Voorbeeld
De mythen over de Griekse oppergod Zeus
[ Naturalistische roman ]
In de naturalistische roman wordt de ontwikkeling van psychisch ziek personage (meestal een vrouw) verteld, waarbij de auteur wil aantonen dat de mens is bepaald door aanleg en erfelijkheid. Dit genre bloeide vooral aan het einde van de negentiende eeuw. Grondlegger van het genre is de Fransman Emile Zola.
Voorbeeld
”Eline Vere” van Louis Couperus
Voorbeeld
”Eline Vere” van Louis Couperus
[ Parabel of gelijkenis ]
Parabels zijn vooral te vinden in het Nieuwe Testament van de Bijbel. Het grondprincipe van een fabel is een gelijkenis tussen het verhaal en de lezer. De strekking van een parabel is een godsdienstige of zedelijke waarheid. De toon van een parabel is verheven en mensen spelen meestal de hoofdrol.
Voorbeeld
De verloren zoon
Voorbeeld
De verloren zoon
[ Psychologische roman]
In een psychologische roman staan niet zozeer de gebeurtenissen centraal, maar de psychologische ontwikkeling van het hoofdpersonage. Dit genre bloeide vooral in de negentiende eeuw.
Voorbeeld
”Madame Bovary” van Gustav Flaubert
[ Raamvertelling ]
Een vertelling die in een andere vertelling is ingebouwd; een vertelling in een vertelling.
Voorbeeld
”Decamerone” van Boccacio
Voorbeeld
”Decamerone” van Boccacio
[ Sage ]
Overgeleverd volksverhaal met een historische achtergrond. De historische kern van een sage is wereldlijk en gaat vaak over helden, zoals koningen. Een sage is dus niet religieus en is gebaseerd op geschiedenis.
Voorbeeld
”Faust” van Goethe
Voorbeeld
”Faust” van Goethe
[ Schelmenroman]
Een schelmenroman geeft een aaneenschakeling van avonturen, waarbij de hoofdpersoon in aanraking komt met allerlei standen en kringen. Dit genre geeft door de wisselende gebeurtenissen vaak een inkijk in de tijd waarin het verhaal zich afspeelt.
Voorbeeld
”Tijl Uilenspiegel”
Voorbeeld
”Tijl Uilenspiegel”
[ Sprookje ]
Een naïeve vertelling waarin dieren, planten en andere levenloze dingen menselijke eigenschappen hebben. In een sprookje zijn er geen grenzen aan fantasie. De thematiek van een sprookje is vaak de strijd tussen goed en kwaad, waarbij het goede overwint. Een verhaal is dus geheel fantasie, zonder een religieuze basis.
Voorbeeld
”Roodkapje” van Grimm
Voorbeeld
”Roodkapje” van Grimm
[ Streekroman ]
Een verhaal dat zich afspeelt in een landelijke omgeving. Vaak spelen boeren en liefdesaffaires een grote rol, waarbij de gemeenschap toekijkt. De personages spreken meestal dialect.
Voorbeeld
”Bartje” van Anne de Vries
Voorbeeld
”Bartje” van Anne de Vries
[ Tendensroman of strekkingsroman ]
Roman waarin de auteur de lezer een bepaalde visie voorschotelt op een maatschappelijk, politiek, godsdienstig of filosofisch vraagstuk. In dit genre worden heersende toestanden vaak gehekeld.
Voorbeeld
”De negerhut van oom Tom” van Harriet Beecher Stowe
Voorbeeld
”De negerhut van oom Tom” van Harriet Beecher Stowe
[ Tendensroman of strekkingsroman]
Roman waarin de auteur de lezer een bepaalde visie voorschotelt op een maatschappelijk, politiek, godsdienstig of filosofisch vraagstuk. In dit genre worden heersende toestanden vaak gehekeld.
Voorbeeld
”De negerhut van oom Tom” van Harriet Beecher Stowe
Voorbeeld
”De negerhut van oom Tom” van Harriet Beecher Stowe
[ Toekomstroman of sciencefiction ]
De auteur vertelt een fictief verhaal over het leven in de toekomst. In moderne sciencefictionromans speelt techniek vaak een grote rol en leeft de auteur zich uit met verzonnen wetenschappelijke uitvindingen. Meestal heeft een sciencefictionroman een maatschappijkritische toon, met kritiek op de ontmenselijking en technische beheersing van het leven.
Voorbeeld
”Blokken” van F. Bordewijk
Voorbeeld
”Blokken” van F. Bordewijk
[ Zedenroman ]
Roman waarin de zeden en levensgewoonten in een bepaalde tijd worden beschreven.
Voorbeeld
“Sara Burgerhart” van Betje Wolff en Aagje Deken
Bronnen
[ Literair mechaniek]
Erica van Boven, Gilles Dorleijn, ”Literair mechaniek”, Bussum 1999, uitgeverij Coutinho
[ Lexicon van literaire termen]
H. van Gorp, R. Ghesquiere, D. Delabastita, ”Lexicon van literaire termen”, Groningen 1998, uitgeverij Martinus Nijhoff, 7e herz. druk
[ Literaire kunst]
H. J. M. F. Lodewick, ”Literaire kunst”, ’s Hertogenbosch z.j., uitgeverij Malmberg, 25e druk