Miroslav Volf - een van de meest spraakmakende christelijke denkers van dit moment - stelt in zijn boek Een nieuw verleden de vraag hoe we op de juiste manier gedenken. Want hij heeft natuurlijk gelijk: herdenken is nodig om te erkennen dat onrecht is gepleegd, maar kan ver-volgens ook een vloek worden. Wonden worden opengescheurd en partijen in wrok uit elkaar gedreven.

Aan de basis van dit boek ligt Volfs worsteling met zijn eigen verleden in communistisch Joegoslavië, dat later door etnische tegenstellingen werd verscheurd. Volf verdedigt de stelling dat herdenken ten doel heeft te genezen. In zijn soms moeilijk toegankelijke, maar bepaald oorspronkelijke betoog zegt Volf dat slachtoffers een wereldbeeld nodig hebben om de tegen hen begane wandaden een plaats te geven. Hij richt zich in dat verband tot christenen als hij wijst op de ervaring van de exodus uit Egypte en het lijden van Christus. Die kaders geven aan wie we zijn, waar we bij horen, wat we verwachten en Wie we altijd kunnen vertrouwen. Onze identiteit blijkt meer te zijn dan louter slachtoffer.

Redding                             

Maar het gaat Volf niet alleen om genezing van slachtoffers. Belangrijker nog dan recht doen, is dat mensen worden gered, inclusief de daders. Uiteindelijk gaat het om verzoening met God en tussen mensen. Sterk is zijn verwijzing naar het feit dat Christus stierf toen wij nog vijanden waren. Zij die Hem willen navolgen, zullen daarin een aanmoediging vinden zelf ook vergevingsgezind te zijn. Tegelijk rijzen er vragen juist over de basis waarop Volf verzoening bepleit. Hij wil de vraag openlaten of alle mensen in Christus met God verzoend worden. Maar als hij het over de eeuwige toekomst van daders heeft, lijkt hij uit te gaan van alverzoening.

Verzoening is nog niet zijn eindpunt. Zoals volgens Volf op de nieuwe aarde wandaden ons niet meer voor de geest zullen komen, zo zouden wij nu al naar 'vergeten' moeten streven. Hij acht het zelfs denkbaar dat het kruis van Christus straks uit onze herinnering is verdwenen. Zou het? Ik denk juist dat die herinnering eeuwige vreugde zal geven.