"Mijn naam is Ruth." Deze zin vormt het begin van Een huishouden, een prachtige roman van Marilynne Robinson over het goede leven. Het lijkt een saai en oppervlakkig boek, maar dat is schijn. Het is een boek over dood en leven, vol met Bijbelse thema's en verwijzingen.

Op het eerste gezicht lijkt Een huishouden een wat vlak verhaal. Ruim 200 bladzijden lang beschrijft Robinson het leven van een huishouden in een dorpje in Amerika. Maar de schrijfstijl van Robinson zet de lezer op het verkeerde been: die oppervlakkigheid en saaiheid zijn schijn.

Het huishouden dat zij beschrijft, is niet gewoon. Twee meisjes worden door hun moeder gedropt bij oma. Twee uur later zijn ze wees: moeder heeft haar auto in het nabijgelegen meer gereden. Het meer waarin ook grootvader verdronk, toen de trein waarin hij zat ontspoorde. Een aantal jaren later overlijdt ook oma en twee oudtantes nemen de zorg over.

Dat is geen succes. Eén oplossing rest nog: de moeder van de meisjes had een zus, Sylvie. Een zus die zwerft per trein. Zij neemt de zorg voor de meisjes op geheel eigen wijze op zich.

Blikjes
Sylvie is niet zoals de mensen in het dorp aan het meer. Ze koopt graag onpraktische snuisterijen voor haar nichtjes, eet het liefst 's avonds laat en in het donker en zwerft vaak door de bossen. Over het huishouden heeft ze bijzondere opvattingen. "Evenals de kranten kwamen de blikjes tot aan het plafond. (...) Ik geloof dat Sylvie ze alleen maar bewaarde omdat ze vergaren als de essentie van huishouden beschouwde, en ook omdat ze het verzamelen van waardeloze dingen beschouwde als bewijs van een bijzonder nauwgezette vorm van zuinigheid."

Ruth, de hoofdpersoon, draagt haar tante op handen. Haar manier van leven spreekt Ruth aan en gaandeweg leert ze te leven zoals haar tante. Slapen met kleren aan, genieten van tochten door de natuur, haar eetgewoonten, dit alles fascineert haar meer en meer. Heel treffend vond ik de passage waarin Ruth de kou leert accepteren. Ruth geniet van het buitenleven, maar heeft het altijd koud.
Tot ze aan het einde van het boek niet de warmte van het huis opzoekt, maar de koude boomgaard bij het huis. "Ik heb die avond in de boomgaard iets belangrijks geleerd, en dat je de kou, als je je er niet tegen verzet, maar deze eenvoudig gelaten ondergaat, niet langer als iets onaangenaams ervaart. (...) Ik had het gevoel dat ik bezig was me aan de kluisters der behoeften, een voor een, te ontworstelen."

Spoorbrug
Lucille, haar zus, verzet zich meer en meer tegen de veranderingen. Zij wil dit nieuwe leven niet. "Ze stond erop de avondmaaltijd bij lamplicht te gebruiken. Ze zocht voor drie personen porseleinen serviesgoed bij elkaar en begon vlees en groenten te eisen." Lucille wil zijn zoals haar vriendinnen. "Ik zag haar [Lucille] vaak, maar ze ontweek me. Ze begon deel uit te maken van een groepje meisjes dat de lunch gebruikte in het huishoudlokaal."

De spanningen in het huishouden nemen toe tot een ondraaglijk niveau. Lucille loopt weg, trekt in bij juffrouw Royce - lerares huishoudkunde - en doet een boekje open over het huishouden van tante Sylvie. Ruth daarentegen kiest nu volledig voor het nieuwe leven. Het gevolg is dat het dorp ook Ruth bij haar tante weg wil halen. Ruth wil dit koste wat kost voorkomen en kiest samen met Sylvie voor het vrije leven. In de nacht voordat Ruth zal worden opgehaald, verlaten Ruth en Sylvie via de spoorbrug over het meer het dorp en strompelen over de bielzen hun vrijheid tegemoet.

Strijd
Het knappe van dit boek is dat het vol zit met symbolen en verwijzingen. Robinson geeft een nieuwe invulling aan bijvoorbeeld het meer als een Bijbels symbool voor de dood en de spoorrails als een modern beeld van het leven. De hoofdpersoon heet Ruth, en het boek bevat ettelijke verwijzingen naar deze geschiedenis. Denk aan de afwezigheid van mannen, de figuur van tante Sylvie en de radicaal verschillende keuzes die Ruth en Lucille maken. Maar het boek laat zich niet lezen met het Bijbelboek Ruth ernaast. Zelf moest ik bij het lezen vaak denken aan de Farizeeërs en de hoeren en de tollenaars uit de evangeliën. Ook wat Paulus zegt over bezitten als niet bezittend, is verbonden met dit boek.

Deze verwijzingen en symbolen zetten het verhaal onder spanning. De voor de Lezer herkenbare strijd tussen de Leefwijze van Sylvie en Lucille is een strijd over het goede leven. Hoe gaan wij om met ons bezit? Onze naaste, de door God geschapen natuur, onzekerheid, vrijheid?

Dat Een huishouden niet bezwijkt onder deze grote thema's is te danken aan de schrijfkwaliteiten van Marilynne Robinson. Net als in haar veelgeprezen boek Gilead weet ze de toon licht te houden. Het resultaat is een prachtig verhaal dat vraagt om aandachtige lezers.

Marilynne Robinson, Een huishouden (Zoetermeer: Mozaïek 2008) ISBN 9789023992721; 228 blz.; € 18,95.

Recensie met toestemming overgenomen uit Daniël, www.jbgg.nl.