Bestudeer hier emblema 28 uit Sinne- en Minnebeelden.
HEROD. LIB. 1.
Mulier exuta tunica verecundiam pariter exuit.
ANNAEN. ROBERT. RER. IUD. LIB. 4. CAP. 10.
Nuditas in viro indecens, in muliere probrosa: unde Herodotus apud Lydos ac
plerasque gentes, etiam barbaras, viris indecorum fuisse tradit se nudos
ostendere, nam (ut ait Cicero) hoc solum animal natum est, pudoris &
verecundiae particeps.
ADDE,
Flagitii principium esse, nudare inter cives corpora.
Wort dit ghewas ontkleet,
Al wasset lief so worttet leet. 1
Vermijt u, domme jeught ajuyn te willen schellen,
Of, siet! u treurich oogh sal vande tranen swellen;
Maer sooje met de vrucht wilt spelen sonder leet,
Soo raectse sachtjens aen, en laet het ding gekleet.
Ghy meught u, jongh gesel, ter eeren wel vermaken,
Maer pleegt geen ander min als door eerbiedigh raken:
’T is noch al, soo het plach. Acteon naect verdriet,
Indien hy sonder kleet de jonge nymphen siet.
Nuda movet lachrimas, vestitam impune videbis.
Saepe licet tractata manu, non laedit ocellos,
Dum latus inclusum cortice caepa gerit:
Hanc tenui spoliare toga si forte iuvabit,
Protinus uda tibi lumina, nuda dabit.
Huc animos adverte, puer; mihi caepa puella est;
Quisquis amare voles, fac reverenter ames.
Ne teneram spectare iuvet, sine veste, Dianam;
Haec dea, nuda magis, quam pharetrata, ferit.
Qui me despouille, pleurant se mouille.
Manie tes amours en chaste reverence,
Si tu ne veus languir de longue repentence,
Tu pourras, sans douleur, tenir en main l’oignon,
Mais, pleureras, si veus oster son cotillon.
If naked you doe mee desire,
Your trickling teares I then require.
If any goe about to pill, the Onion of his shell,
His cheekes with teares it will bedeawe, for I doe know it well.
But they that will with Onions play, and handle with good skill;
Must let the coate still cover it, and so may play his fill.
You may well with your love converse, and that in modest fashion,
But come not too neare to the bare, to touch without discretion.
For still it fares as it was wante, Acteons fore head budds,
So soone as hee Diana spyde uncloathed in the woods.
Na ’tis ontkleet,
Soo wortet leet.
Een waterlantsche trijn sat eens ajuyn en schelde,
En klaeghde dat de lucht haer oogen dapper quelde,
En kijck eens (sprack de meyt) ick hebber mé gespeelt,
En doen heeft my het dingh int minste niet verveelt.
Dus gatet, lieve moer, gingh Els hier tegen seggen,
Met die soo metter haest haer spillen tsamen leggen;
’T is wel soo langh men vrijt, maer trect het rockjen uyt,
Een reuck daer ’toogh af loopt verneemtmen vande bruyt.
Dos est uxoria lites.
Vestibus indutum nil caepe nocebit ocellis,
Tegmina tollenti fletibus ora fluunt.
Caepe quod est nobis, teneris hoc uxor ephoebis;
Cum verbis agitur, tum bene constat amor:
Intret hymen thalamos, sit zona soluta puellae,
Ibit demissis vir novus auriculis.
Mira vides, uxor quem nunc iubet esse maritum,
Vah! puer est, sed vir, cum puer esset, erat.
Apres la feste, on grate la teste.
L’oignon lors faict pleurer, quant on le deshabille,
Lors quant un jouvenceau espouse belle fille
Pour assouvir le feu de ses brutaux amours,
Pour quelques bonnes nuicts a force mauvais jours.
SEN. OCT.
Iuvenilis ardor impetu primo furit,
Languescit idem facile, nec durat diu
In venere turpi; ceu levis flammae vapor.
Ovid. lib. 2. de Remed. Amor.
Turpe vir & mulier, iuncti modo, protinus hostes.
ARIST. LIB. 2. RETH.
Iuvenes ex corporeis voluptatibus, venereis potissimum dediti, earumque
impotentes sunt, & inconstantes; resque quas concupiverunt, fastidiunt:
Valde concupiscunt, sed protinus conquiescunt; quia acutas habent
voluptates, non longas, ut aegrotantium fames, & sitis.
Eos, qui ex incitato iuvenilium affectuum impetu foelices matrimoniorum
successus augurantur, toto plerumque coelo errare, dicere non abhorreo.
Leves enim istos ac fluctuantes iuvenum ardores, & stabile hoc ac venerandum
matrimonii sacrum mutuas sibi operas tradere, vix unquam comperi. Longe
quippe alius lascivi istius amoris, alius sane sedati coniugii scopus est;
magisque contraria illa inter sese, quam cognata aut coniuncta non abs re
quis dixerit. Prudentes utique usuque edocti, & inter eos Vives, inconsultum
putant eam matrimonio sibi copulare, cui quis in amoribus nimis sese
impie, quam stulte appellare, aliisque amatoriis ac hyperbolicis ineptiis
extollere solitus est. Iudicant enim viri prudentes nimiam istam demissionem
efficere ut mariti dignitatem, contracto tandem matrimonio, male providus
adolescens sustinere non possit; Quid tandem? fit facetus iste amator,
ridiculus maritus, ut lepide noster Heynsius.
Sy vergrypen hen grootelijcx, die daer meynen dattet noodelijck een
goet houwelijck moet zijn, alsser twee ghelievekens, die met hittige
genegentheyt malkanderen aenhangen, te samen komen. Men heeft selden ghesien
dat schielijcke invallen van de kalver-liefde den ghesetten standt ende
bandt des houwelijcx eenich behulp hebben aengebracht, maer menichmael het
teghendeel. Een ander oogmerck heeft den echten en hechten staet, een
andere de swevende en bevende minne. Veel ervaren mannen ontraden een
jonckman in houwelijck te versamelen mette gene aende welcke hy sich door
quistige beleeftheyt van vryagie al te seer heeft verpandt. Want hoe ist
moghelijck (segghen sy) dat yemandt de selve, die hy recht te voren heeft
verheven tot sijn meestersse, princesse, jae goddinne (en wat een
vleyende tonghe, vervoert door dwase minne-stuypen, meer weet by te
brenghen) dat (segghen sy) hy de selve terstondt daer na, als hooft en
voocht, sal konnen ofte derven heten en gebieden? en of schoon hy sulcx
al derfde bestaen, soo en is niet te vermoeden dat sy, die in so vollen
besit is van over al het hoochste woordt te voeren, sulcx sal willen
lyden of ghedooghen, in voeghen dat, de dese haer oude vryheydt, den
ghenen sijn nieu-verkreghen recht pooghende voor te staen, uyt sulcx niet
anders en staet te verwachten, als van een al te beleefden vryer, een al te
geckelijcken man.
ECCLES. 6.
Vrient, soo langh alst dient.
Speelt yemant met ajuyn, doch sonder hem te schellen,
So sal die niemants oogh in eenich deel ontstellen,
Maer alsmen dese vrucht van haren rock ontbloot
Soo wort het gantsch ghesicht van enckel tranen root.
Veel menschen zijn beleeft, en weten schoon te praten,
Soo langh sy voor een vrient gheen hayr en moeten laten;
Maer als het qualijck gaet dan isset uytghemalt;
'Men kent de vrienden best wanneerder schade valt'.
Amicus certus in re incerta cernitur.
Caepe levi tractare manu sit cura, viator,
Stringenti lachrimis lumina rubra tument.
Qui facilem laudas, & amica fronte sodalem,
Signa sodalitii num sat aperta tibi?
Dum ioca miscentur, dum luditur inter amicos,
Aspera qui moveat iurgia, rarus erit.
Damna probant socios; tunc cum de iure remittet,
Te cupiente suo, respice qualis erit.
En partager lict & jambon, cognoit l’homme son compagnon.
Ioüant avec l’oignon, je ne faisois que rire:
Mais il me faict pleurer, si tost je le dechire.
l’Amy, quand tout va bien, est debonnaire & doux,
Mais touche le de pres, voila un grand couroux.
ISID. LIB. 3. DE SUM. BON.
In prosperitate incerta est amicitia nescitur enim an persona an foelicitas
diligatur.
PROVERB. 17. 17.
L’intime ami aime en tout temps & naistra comme un frere en la destresse.
ECCLESIASTIQ. 37. 1.
Il n’y a point d’amy qui ne die? ie suis aussi de ses amis, mais il y en a
tel qui n’est ami que de nom.
O meschante pensée d’ou es tu roullée pour couvrir de tromperie toute la
terre!
AMICUS CERTUS IN RE INCERTA CERNITUR.
Magis moralis, quam theologici argumenti est carmen huic emblemati
adscriptum; nos id paulo aliter, pro subiecta materia, hic interpretemur.
Caepa, levi brachio dum tractatur, prorsus sensibus humanis innoxia est,
durius pressa, mox odore nares oculosque offendit. Ita plerosque homines
affectos esse accusator ille fratrum, diabolus inquam, in personam Iobi
(licet in eo falsus) callide inclamat: nunquid, inquit, Iob frustra timet
Deum? nonne tu operibus manuum ipsius benedixisti? Sed extende paululum
manum tuam, & tange ea quae possidet; mox in faciem benedicet tibi. Ea sane
est naturae humanae fragilitas, Deum, dum leniter nos habet, laudamus; si
castiget, ilico voces impiae, ac murmura. Verissime veritas; qui super
petrosa seminatus est, inquit, hic est, qui verbum audit & continuo cum
gaudio illud accipit, non habens autem in se radicem, temporalis est, ac
facta tribulatione continuo scandalisatur. At tu, ne nos inducas in
tentationem, Domine, potiusque nobiscum age ex verbo tuo quod locutus es (in
Psal. 89. 52.) Si iustitiam meam profanaverint, visitabo in virga
iniquitates eorum; Misericordiam autem meam non dispergam ab iis.
Na dien het ghedicht op dit sinne-beeldt meer op de seden-leere, als op een
Christelijcke bedenckinghe schijnt te trecken: soo sullen wy
d’uytlegginghe daer van wat naerder brenghen tot de stoffe, die wy in dit
deel verhandelen. Den ajuyn maer sachtjens aengheraeckt, en gheeft van
sich gheen quade lucht, maer gheperst zijnde, quetst beyde de ooghen ende
den neuse vande omstanders. De menschen meest aldus gheneghen te zijn,
poocht den lasteraer der broederen (den duyvel) waer te maken, in den
persoon vanden lijdtsamen Iob: Meyndy (seyde hy) dat Iob om niet Godt
vreest? ghy hebt het werck sijner handen gesegent, sijn huys bewaret, &c.
steeckt u hant uyt, en tastet hem aen, hy sal u seghenen in u aensicht.
’T is een swackheyt van veel menschen, dat zy, soo langhe hun saken wel
gaen, Godt loven, maer als sy eens hardt werden aenghetast, werpen strax,
ick en weet niet wat, lasterwoorden teghens den Hemel. Het zaet (seydt den
mont der waerheyt) 50 dat op steenachtighe plaetsen ghezaeyt is, zijn dese,
die het woordt hooren, en ontfanghen het selve met vreuchden, maer, den tijt
van vervolginge komende, als gheen wortel hebbende, werden terstondt
gheerghert. Maer, O Heere onsen Godt, en leyt ons niet in versoeckinghe:
maer handelt liever met ons na uwen woorde, dat du door dijnen Propheet
ghesproken hebst. Soo sy mijn ghebodt niet en houden,
soo wil ick hen metter roede te huys soecken, ende hare misdaet met
plaghen: Doch myne ghenade en wil ick van hun niet wenden.
Meer informatie over Cats en zijn Sinne- en Minnebeelden vind je op deze site.