De Amerikaans-Joodse filosofe Susan Neiman mengt zich met een omvangrijk betoog in de discussie over dragende waarden van de westerse samenleving. Ze doet dat op een zeer interessante en uitdagende manier. Vaak verwijst zij naar het Amerikaanse politieke toneel, maar het is niet moeilijk haar denkbeelden en analyses te vertalen naar Europa.

Neiman constateert dat het Amerikaanse conservatisme het belang heeft ingezien van idealen en waarden, die het leven een perspectief verschaffen. Links daarentegen, de high-brow culture van progressief Amerika (de 'linkse kerk', zouden Spruyt en Kinneging zeggen), heeft het belang van idealen en waarden niet ingezien, maar eerder ideologieën met wantrouwen bejegend.

Dat is een geweldige misstap, concludeert Neiman. Maar dit drijft haar niet in de armen van het rechts-conservatieve kamp. Neiman gaat voor de waarden van de Verlichting: geluk, rede, eerbied en hoop. Uit deze keuze blijkt wel, hoe eigenzinnig Neiman met de Verlichting omgaat. Zij hamert niet eindeloos op tolerantie, zoals veel Verlichtingsidealisten, want 'tolerantie is de deugd van teleurgestelde oude mannen'. Natuurlijk is Neiman in zekere zin ook links, maar zij pleit voor een 'volwassen idealisme', zoals de Amerikaanse ondertitel luidt. Dat houdt ook een stevige portie autonomie in voor de mens. Dit boek roept zowel tegenspraak als instemming op. Maar vooral geldt dat het meesleept en fascineert. Neiman dient zeer serieus te worden genomen in het hedendaagse debat over waarden, identiteit en religie.

Susan Neiman: Morele helderheid - Goed en kwaad in de 21ste eeuw, Uitgeverij Ambo, 472 pag., € 29,95.
 

Dit artikel is eerder verschenen in CV•Koers, opinieblad voor de christen vandaag. Zie ook: www.cvkoers.nl en www.tjerkdereus.nl. ©CV•Koers/Tjerk de Reus.