Ethiek is geen eenvoudig vak. Wie maakt uit wat goed is en wat niet? Misschien kon je vroeger nog bindende richtlijnen uitvaardigen, vandaag lijkt dat zinloos.

Gerrit de Kruijf is ethicus aan de ProtestantseTheologische Universiteit. Hij is zich bewust van de autonomie die mensen vandaag ervaren. Daarom zegt hij: ik wil niet 'priemen, wel 'prikkelen'. Dit schrijft hij in zijn nieuwe boek: Ethiek onderweg. Het is een soort ethisch zakboekje: een vademecum, dat praktische hulp biedt bij het nadenken over ethische vraagstukken.

Meteen al aan het begin vertelt De Kruijf aan zijn lezers dat hij zal proberen concreet en to the point te zijn. Je kunt gerust stellen dat dit De Kruijf glansrijk is gelukt. Het boek leest uitstekend en inderdaad weet De Kruijf te prikkelen. Hij noemt zijn acht hoofdstukken 'adviezen'. Maar eigenlijk doet hij meer dan adviseren: De Kruijf geeft graag een fikse por in het geweten van zijn lezer, om hem of haar tot nadenken aan te zetten.

De zondag noemt hij bijvoorbeeld een dag 'om uit je doen te raken. Stilte en luisteren in de kerk is belangrijk, maar ook het stappen uit de orde van alledag. Werk mag niet je ultieme levensvervulling zijn, schrijft hij in het hoofdstukje over werk. Calvinisten spreken graag over hun werk als roeping, maar dat vindt De Kruijf te smal. In onze tijd is werk bepalend voor je reputatie. Werk slokt alle tijd op. Het kan een moloch zijn die je verslindt. Werk is 'leuk', zeggen we graag, maar dat geldt slechts voor een minderheid. Daarom vindt De Kruijf dat we vandaag kritisch moeten kijken naar werk: welke functie vervult het voor ons? Je roeping als mens is breder en wijder, betoogt hij: het heeft alles te maken met het Koninkrijk van God.

Controversieel is De Kruijf inzake homoseksualiteit en euthanasie. Hoewel homoseksualiteit in de Bijbel in een negatief daglicht staat, vindt De Kruijf dat je er geen probleem van mag maken. Bij euthanasie legt hij de vraag op tafel of je met een massief 'nee' tegen alle vormen van euthanasie niet het leven zelf heilig verklaart en dus een vorm van afgoderij pleegt.

Hoewel De Kruijf een modern mens is, hoor je bij hem tussen de regels door ouderwetse tonen klinken. Hij is in zeker opzicht ook een bevindelijk-gereformeerd mens en erkent al op een van de eerste bladzijden dat je als gelovige in dit leven slechts een klein beginsel van gehoorzaamheid zult leren (een verwijzing naar de Heidelberger Catechismus). Het besef van de beperktheid van onze goede wil en van onze kennis en kunde zorgt voor een bescheiden toon.

Dit vademecum is bijzonder geschikt om in een leeskring te bespreken. De acht hoofdstukken zijn afwisselend opgezet en leveren in kort bestek een schat aan informatie en inzicht. Al lezend kun je er niet onderuit zelf een standpunt in te nemen, want De Kruijf zet de zaken graag stellig neer. Kortom: een prikkelend boekje, dat instemming en tegenspraak oproept.

Gerrit de Kruijf Ethiek onderweg - Acht adviezen, Uitgeverij Meinema, Zoetermeer 2008, 144 pag., € 15,00.

Dit artikel is eerder verschenen in CV•Koers, opinieblad voor de christen vandaag. Zie ook: www.cvkoers.nl en www.tjerkdereus.nl.  ©CV•Koers/Tjerk de Reus.