Wie is als Gij? van dr. H.G.L. Peels, hoogleraar oudtestamentische vakken aan de Theologische Universiteit te Apeldoorn, is een boek dat veel lezers verdient. Het gaat over de vraag wie God is en hoe Hij zich laat kennen, en dan met name over aspecten van God die niet zo populair zijn - en in sommige kerkelijke en evangelische kringen zelfs onbespreekbaar.

Daarom worden de thema's die hij aan de orde stelt in de subtitel aangeduid als 'schaduwkanten van het oudtestamentische Godsbeeld'. Het gaat in dit boek achtereenvolgens om Gods verborgenheid, de naijver of jaloezie van God, het berouw van God, de wraak van God, de roep óm Gods wraak, de toorn van God, de heiligheid van God en de vergeving van God.

Over elk van deze aspecten brengt Peels waardevolle dingen te berde. Hij corrigeert steeds ons vanzelfsprekende begrip van deze aspecten - begrip dat maar al te vaak onbegrip blijkt te zijn. Hij laat zien dat bijvoorbeeld Gods jaloezie (naijver) niet begrepen moet worden in de platte zin zoals in de Griekse godenwereld jaloezie een rol speelde. Als het om Gods jaloezie gaat, betreft het niet het jaloers zijn op andermans geluk of bezit, zoals bij mensen vaak het geval is. De goddelijke jaloezie heeft rechtstreeks te maken met het Verbond dat Hij sloot met Abraham en het volk Israël. Het staat in het kader van zijn liefde voor Israël, waarbij de wederzijdse trouw aan die relatie centraal staat. Als Israël de afgoden vereert, ontwaakt Gods naijver. Ook is er goddelijke naijver waar heidenen het volk Israël dwarszitten; opnieuw blijkt dan de verbondenheid met Gods liefde.

Bij elk van de aspecten die Peels bespreekt, gaat de veelkleurigheid en de rijkdom van het Oude Testament open. Daarbij gaat Peels steeds feitelijk te werk. Waar precies staat het? Hoe vaak komt het voor? Met welke grondwoorden? De vermeende schaduwkanten blijken vaak lichtzijden te zijn voor wie zich rekenschap geeft van wat er eigenlijk aan de orde is. Peels helpt zijn lezers dus om de Bijbel goed te verstaan.

Maar zijn boek heeft nog een ander belang. De aspecten die Peels koos, zijn lang niet allemaal gemakkelijk te verteren voor hedendaagse gelovigen. Wie wil nog nadenken over Gods toorn? Of zijn wraak? Liever hebben we het over Gods liefde en over 'positieve' aspecten van het leven met God. Geloofsverkondiging is maar al te vaak bevestigend: jij bent prima, God heeft je lief. Maar zonder de aspecten die Peels voor het voetlicht haalt, wordt het vlak en spanningsloos. De grote en 'zware' woorden van het Oude Testament zijn onmisbaar, omdat juist die woorden de ruimte van Gods genade zichtbaar maken. Gods toorn, heiligheid, naijver en wraak geven diepte aan het geloofsbesef. Volstrekt duidelijk wordt dan ook dat je met deze thematiek niet in pessimisme blijft steken. Het centrum waar deze aspecten van het oudtestamentische Godsbeeld omheen cirkelen, is de vreugde om het heil.
Voor predikanten vormt dit boek een uitdaging om eens te preken over de lastige grondwoorden van het Oude Testament. Ook voor bijbelkringen en voor catechisatiewerk is dit boek heel behulpzaam en stimulerend. Het lijdt geen twijfel: wie zich door Peels laat meenemen in de verre en vreemde wereld van het Oude Testament, heeft de kans essentiële ontdekkingen te doen.

H.G.L. Peels: Wie is als Gij? - Schaduwkanten van het oudtestamentische Godsbeeld, Uitgeverij Boekencentrum, Zoetermeer 2007, 148 blz., € 12,90.

Dit artikel is eerder verschenen in CV•Koers, opinieblad voor de christen vandaag. Zie ook: www.cvkoers.nl en www.tjerkdereus.nl. 
©CV•Koers/Tjerk de Reus.