Sluiten religie en tolerantie elkaar uit? Veel mensen vinden van wel. Religies pretenderen de waarheid in pacht te hebben. En de ene waarheid verdraagt de andere waarheid nu eenmaal niet zo luidt de redenering. In elf hoofdstukken laten de verschillende auteurs van Vrijheid in verdeeldheid zien dat de werkelijkheid genuanceerder en gecompliceerder in elkaar zit.

Het moet gezegd worden dat het christendom zich in het verleden wel gewelddadig heeft gedragen. Het is vooral aan de Reformatie - en arminiaanse theologen zoals Simon Visscher en Johannes Uyttenbogaert in het bijzonder - te danken dat er ruimte kwam voor godsdienstvrijheid. Na veel godsdienststrijd ontstond vanuit protestantse zijde het ideaal van religieuze tolerantie. Verschillende groepen christenen moesten naast elkaar leren leven.

Religie is geen tegenstander van democratie, zoals sommigen stellen, maar juist een van de pijlers onder democratie en verdraagzaamheid. Een goede democratie laat dan ook ruimte voor religie. De meerderheid beslist maar ze laat plaats voor - en heeft respect voor - de minderheid.

Maar er is ook een andere kant. Als reactie op de globalisering is er het opkomende fundamentalisme, dat wel een bedreiging voor de democratie kan vormen. Het boek besteedt aandacht aan de politieke islam en nieuw christelijk rechts in de VS. Met name dit laatste verschijnsel wordt grondig geanalyseerd door Anton Harskamp. Hij toont aan dat dit evangelische fundamentalisme meer gevormd is door de moderne tijd dan door de Schrift.

Stephan van Erp (red), Vrijheid in verdeeldheid - Geschiedenis en actualiteit van religieuze tolerantie, Uitgeverij Valkhof Pers, Nijmegen 2008, 248 blz., € 17,50

Dit artikel is eerder verschenen in CV•Koers, opinieblad voor de christen vandaag. Zie ook: www.cvkoers.nl en www.tjerkdereus.nl.  
©CV•Koers/Tjerk de Reus.