H.F. Kohlbrugge (1803-1875) is altijd actueel. Hij was dat in de negentiende eeuw, toen hij kritisch inging op het heersende kerkelijke klimaat. Maar ook vandaag kan zijn stem niet gemist worden. Daarom is het goed dat zijn werk in mooie, hedendaagse uitgaven het licht ziet. 

Recent verscheen de bekende en zeer indringende prekenbundel De lijdende Christus, die antiquarisch nog maar nauwelijks voorhanden was. Ook verscheen kortgeleden de brievenbundeling In Zijn Beeld en de prekenbundel Aanvechting. Twee editeurs zijn verantwoordelijk voor deze reeks: H. Boele en T. van Es. Zij beschikken over een archief met onbekende en oude documenten - brieven, preken, korte theologische teksten - wat aan hun boekuitgaven een grote waarde verleent. 

Kohlbrugge was een theoloog die de zonde en de genade beide heel serieus nam. Het Evangelie is een vrijspraak voor goddelozen. Niet een goddelijke liefdesverklaring voor mensen die toch al wel van goede wil waren. Christus is gestorven voor vijanden. Dat klinkt niet zo modieus, maar het is de onopgeefbare kern van het Evangelie. 

Kohlbrugge bleef met zijn inzichten niet aan de buitenkant steken. Hij heeft het vermogen - dat ook een krachtig taalvermogen is - door te dringen in de motieven die leven op de bodem van het menselijke hart. Elke vorm van positief denken op grond van iets goeds in de mens, wijst hij af. Dit doet hij met de Bijbel in de hand en met een scherpe analyse van het menselijke streven, dat uiteindelijk een streven is om als God te zijn, zoals al bleek in Genesis 3. Tegelijk laat hij zien hoe ongehoord rijk en hoe onvoorwaardelijk de boodschap van het heil is. 

Wat maakt Kohlbrugge vandaag actueel? Vooral dit: zijn concentratie op het heil in Christus, als redding van zonde en dood Er is bij Kohlbrugge een geweldige spanning tussen zonde en genade. Dat is een heilzaam correctief op de sfeer van 'Jezus is mijn vriend' en 'God is kicken'. Of een klimaat waarin Gods liefde vanzelfsprekend is. Wie niet rekent met de ernst van de zonde en het onvanzelfsprekende van de genade, verliest de aansluiting bij het heil dat zich in Kruis en opstanding manifesteert. Dat geldt ook voor het verlangen naar een leven dat doorademd is van de Geest, waarin heelheid en harmonie een plaats hebben. Als het losstaat van wat Kohlbrugge aanduidde als de 'rechtvaardiging van de goddeloze', zal dit verlangen opkrullen tot ikgerichtheid. Het is overigens zaak Kohlbrugge niet als een tegenstander van alles en iedereen in het veld te brengen. Laat Kohlbrugges stem vooral een bevruchtend moment zijn voor discussies vandaag. (Tjerk de Reus)

H.F. Kohlbrugge, De lijdende Christus, 352 pag., € 24,90/ In zijn beeld, 352 pag., € 24,90 / Aanvechting, 224 pag., € 21,50. Uitgeverij De Groot Goudriaan, Kampen 2006

Dit artikel is eerder verschenen in CV•Koers, opinieblad voor de christen vandaag. Zie ook: www.cvkoers.nl en www.tjerkdereus.nl.  
©CV•Koers/Tjerk de Reus.