Het geweld in het Midden-Oosten doet velen beseffen dat we in het eind der tijden leven. Voor die tijd is er de verwachting dat er een Messias zal komen die vrede en gerechtigheid zal brengen. De bundel Messianisme en eindtijdverwachting bij joden en christenen gaat uitgebreid op die verwachting in. 

De bundel - onder redactie van G. C. Den Hertog en S. Schoon - is een samenvatting van lezingen naar aanleiding van een
reis van het deputaatschap Kerk en Israël van de Christelijke Gereformeerde Kerken enerzijds en een studiedag op de Protestantse universiteit in Kampen anderzijds. 

Dr. Wolter Rose laat in zijn grondige en goed gedocumenteerde hoofdstuk over messiaanse verwachtingen in het Oude Testament zien dat het messianisme in dit gedeelte van de Bijbel slechts latent aanwezig is. In latere joodse geschriften komt het messianisme sterker naar voren. In het jodendom is de verwachting altijd concreet gericht gebleven op de wereld, het heilige land, het Joodse volk en het leven. Spannend wordt de bundel als het messianisme geduid wordt in het heden. Zo spreekt drs. Mock over messianisme in de moderne staat Israël. Uit zijn bijdrage blijkt dat het springlevend is. Allerlei varianten van hedendaags Joods messianisme (religieuszionistisch, oriëntaals Sefardisch en Chabad) worden gekoppeld aan politieke stromingen.Iedere stroming heeft een kenmerkend messianisme met een daaraan gekoppeld politiek scenario. Na de lezing van dit hoofdstuk valt goed te begrijpen waarom de ontruiming van de Gazastrook de gemoederen in Israël zo hoog deed oplopen. 

De situatie wordt nog complexer als we in het hoofdstuk van Simon Schoon lezen dat er nog een veelvoud aan christelijke messiaanse opvattingen bestaat. Het zorgwek kende is volgens Schoon dat bepaalde rechtsevangelicale christenen een monsterverbond gesloten hebben met Joodse groeperingen,Deze bundel leert ons om de Messias te verwachten en bescheidenheid te betrachten in de duiding van politieke gebeurtenissen in die ze met geld en goederen steunen om hun christelijke toekomstverwachting te realiseren. Het gevaar bij deze ontwikkeling is dat een sterk Joods nationalisme gezien wordt als de voltrekking van Gods wil. In Europa weten we wat de gevolgen van zulk denken met zich meebrengt. Het is daarom de verdienste van dr. Den Hertog dat hij het denken van de theoloog K.H. Miskotte betreffende Israël voor de lezer ontsluit. Miskotte roept ons op te bidden voor Israël. Bidden is volgens hem ons zo laten betrekken in de messiaanse geschiedenis dat de Geest gekend wordt als orgaan van de heilsgeschiedenis. Het is te hopen dat we op deze manier door de Geest vervuld worden.

G. C. Den Hertog en S. Schoon (red.),Messianisme en eindtijdverwachting bij joden en christenen, Uitgeverij Boekencentrum, Zoetermeer 2006, 240 blz., € 19,50. 

Dit artikel is eerder verschenen in CV•Koers, opinieblad voor de christen vandaag. Zie ook: www.cvkoers.nl en www.tjerkdereus.nl.  
©CV•Koers/Tjerk de Reus.