Als een boek hoge oplagecijfers haalt en een hoge plaats in de top tien weet te veroveren, zegt dat iets. Maar waarover? Heeft populariteit te maken met kwaliteit, als het gaat om het succes van Lynn Austins jongste roman ”Eigen wegen”? 

”Eigen wegen” doet het goed. Nog geen twee maanden na de publicatie was Voorhoeve 11.000 exemplaren van het boek kwijt. Vooral bij vrouwen weet Lynn Austin de juiste snaar te treffen, meldt de uitgever. De auteur slaagt er dan ook in, een flink aantal tot de vrouwelijke verbeelding sprekende thema’s te combineren: vrouwen tijdens de Tweede Wereldoorlog, een onmogelijke liefde, problemen met schoonouders, rassendiscriminatie en vooral: dames die zich ontworstelen aan dominante mannen. 

De schrijfster werkt die thematiek op een uiterst toegankelijke manier uit in een boek dat leest als een trein en vraagt de lezer beslist niet om zelf veel na te denken. Dat laatste kun je ook maar beter niet doen, want dan bevat het verhaal weinig verrassingen meer. De ontknopingen liggen voor de hand. Aan voorspelbaarheid geen gebrek. Toch blijf je benieuwd hoe het de personages vergaat voordat die ontknopingen een feit zijn. Austin kiest namelijk niet alleen ontwikkelingen die het goed doen, maar ook karakters met wie menigeen zich graag identificeert. Het zwart witte van deze karakters maakt dit verhaal extra ongecompliceerd, zodat ”Eigen wegen” een paar uur pure ontspanning biedt. 

Buitenkans
Maar liefst vier hoofdpersonen telt ”Eigen wegen”. Virginia is een ongelukkige huisvrouw. Haar zoons gaan naar school en hebben haar niet meer zo nodig. Haar man is veel van huis vanwege zijn drukke baan. Virginia voelt zich overbodig en minderwaardig. Ze houdt zich continu bezig met de vraag wanneer haar echtgenoot haar in de steek zal laten, en denkt bij elk papiertje dat ze in z’n broekzakken tegenkomt het bewijs voor zijn vreemdgaan te hebben gevonden. 

Helen is een stugge, vrijgezelle lerares die als kind weinig liefde heeft gekend. De enige echte liefde die ze vervolgens ontmoette, raakte ze kwijt, omdat haar dominante vader haar geliefde (zwart en arm) niet goed genoeg vond. 

Rosa is een bijdehante Italiaanse, naïef en niet al te ontwikkeld, maar beeldschoon en vertederend. Ze heeft het hart veroverd van een jonge christen, met wie ze op staande voet getrouwd is. Nu Dirk echter aan het front vecht, woont Rosa bij haar burgerlijke schoonouders in. Het heeft heel wat voeten in de aarde voordat ze met hen overweg kan. 

Jean is een ambitieuze boerendochter, verknocht aan haar tweelingbroer en –in mindere mate– aan haar vriend, die haar onvoldoende ruimte geeft. Voor na de oorlog heeft Jean een grote droom: ze wil gaan studeren. Vooralsnog woont ze bij een zus met drie kinderen, terwijl haar zwager dienst neemt in het leger. 

Alle vier deze vrouwen beschouwen het als een buitenkans wanneer ze een bijdrage aan de oorlogsindustrie kunnen leveren. Ze melden zich aan bij de scheepswerf in hun woonplaats en worden meer dan collega’s. Al gauw delen ze lief en leed met elkaar en –zoals de achterflap zegt– onder deze buitengewone omstandigheden leren ze „hun plaats in het leven te vinden.” Dit komt er vooral op neer dat ze zich stuk voor stuk min of meer weten te bevrijden van de invloed van hun dominante echtgenoot, vader, schoonvader of vriend. 

Prestatie
Dat Austin een zo grote groep vrouwen weet aan te spreken, is een –niet te onderschatten– prestatie op zich. Ze is vindingrijk als het gaat om het hanteren van opzienbarende situaties en voorkomt daarmee dat het verhaal saai wordt – geen onbelangrijke eigenschap voor een pil van ruim 500 pagina’s. 

Je blijft je verbazen. Jean heeft zéventien broers en zussen; Helens broers en zussen zijn alle zes gestorven toen ze nog kind waren; Rosa zoekt soms haar troost in alcohol en wordt dronken; de –door polio gehandicapte– chef op de scheepswerf wordt in elkaar geslagen; Jeans tweelingbroer sneuvelt; Virginia valt van een ladder die is ingesmeerd om een zwarte collega te laten verongelukken; Rosa’s man raakt vermist aan het front als hun eerste kind juist geboren is. Dat de vele perikelen die het boek boeiend houden hier en daar wel afbreuk doen aan de geloofwaardigheid, mag duidelijk zijn. Hetzelfde geldt voor de in velerlei opzichten goede afloop van het boek. 

De schrijfstijl is typisch Amerikaans en klinkt (dus) nogal eens wat gewild. Daar moet je van houden. Dat de roman zich over het algemeen vlot laat lezen, zit ’m vooral in de vaart van het verhaal. De vertaling laat te wensen over. Een klant wil in Nederland niet „meer koffie”, maar „nog een kopje.” „Ze had een vrije week, maar voor wat?” zou moeten zijn „maar waarvoor?” „Twee van ’s werelds saaiste mensen” heten in Nederland meestal „de saaiste mensen ter wereld.” De kinderen van Virginia vragen of ze koekjes „kunnen krijgen” in plaats van of ze koekjes mogen. Enzovoort. 

Signatuur
Deze zwakke plekken in taal en stijl staan de populariteit van ”Eigen wegen” niet in de weg. Volgens de uitgever is het verkoopsucces mede te danken aan de interesse van de seculiere boekhandel. En dat zou weer komen doordat de „christelijke signatuur niet te overheersend is in deze roman.” 

Toch speelt het geloof in ”Eigen wegen” geen kleinere rol dan in eerder werk van Austin. De aanvankelijk niet christelijke Rosa uit weliswaar veel kritische vragen over het geloof, maar aan het eind van het boek gaat ze naar de kerk en bidt ze. De verbitterde Helen heeft het geloof weliswaar vaarwel gezegd, maar aan het eind van het boek komt ze tot inkeer. 

Meningen van andersdenkenden worden wel verwoord en een avondje op de dansvloer is voor christenen normaal. Zorgt dit soort aspecten ervoor dat „de christelijke signatuur niet te overheersend” is? Dan komt de seculiere branche daar een beetje laat achter, want zo werkt het al geruime tijd in dit –veelal Amerikaanse– genre. Trouwens, helemaal nieuw is zo’n verkoopsucces ook weer niet, al suggereert de uitgever dat. Ook eerdere boeken van Austin, en bijvoorbeeld van Brock en Bodie Thoene, haalden hoge omzetcijfers.
Voor Lynn Austin is het hoe dan ook een mooie kans om een breed publiek te bereiken. In dialogen, gebeden en kerkdiensten in ”Eigen wegen” komt telkens naar voren Wie er regeert in ieders leven. Rosa leert dat ze niet hoeft te wachten tot ze goed genoeg is voordat ze tot Jezus de toevlucht mag nemen en Helen leert op God te vertrouwen. 

N.a.v. ”Eigen wegen”, door Lynn Austin; vert. Roelof Posthuma; uitg. Voorhoeve, Kampen, 2006; ISBN 978 90 297 1815 8; 536 blz.; € 20,95.