Ties Donker wandelt. De hoogleraar benut tijdens een congres in York over middeleeuwse kruistochten de vroegste ochtenduren. Op de plek waar hij een aantal avonden daarvoor een meisje ontmoette dat later vermoord werd, staat hij stil. Een nog jong konijn komt zijn hol uit. Mens en dier zien elkaar in de ogen. Het dier weegt de risico's en trekt zich terug in zijn vluchtgang. "Vluchtgang", Auke Jelsma's nieuwste boek, is een thriller waarin Ties Donker opgejaagd wild is en een mensenleven minder waard lijkt dan dat van een konijn.


In juni kreeg romanschrijver Tim Krabbé voor zijn roman "Vertraging" de Gouden Strop 1995, de prijs voor het spannendste Nederlandstalige boek. In zijn dankwoord na de uitreiking zei Krabbé dat ,,natuurlijk niemand weet wat een thriller is. Komt er misdaad in voor? Dat gebeurt in 95 procent van de literatuur. Is het spannend? Ik ken maar één soort spannendheid van boeken, dat is het verlangen naar de volgende bladzijde".

Nijenhuis
Ook het christelijke boek kent het verschijnsel thriller. ,,Het invoeren van het thriller-element in de protestants-christelijke letteren was toch eigenlijk de voornaamste verrassing van "Dossier 333", schreef P. J. Risseeuw in 1954 in De Rotterdammer. Deze uitspraak, die gaat over het debuut van B. Nijenhuis, is te lezen in het laatste nummer van Woordwerk, geheel gewijd aan Nijenhuis.

Auke Jelsma, hoogleraar kerkgeschiedenis aan de Theologische Universiteit van de Gereformeerde Kerken in Kampen (Oudestraat), voorzag "Vluchtgang" van de ondertitel "thriller". Laat ik direct melden dat Jelsma's boek in de categorie "Spannend" van Krabbé valt: de vaart blíjft in het verhaal, waardoor de nieuwsgierigheid naar de verdere voortgang bij de lezer een constante is.

Hoofdpersoon is Ties Donker, Amsterdams hoogleraar in middeleeuwse geschiedenis, die in York een internationaal congres over de Kruistochten bijwoont. Het is een primeur dat zowel joden en moslims als christenen aanwezig zijn rondom dit onderwerp dat hen allen raakt. Donker ontmoet onverwacht een Amerikaans meisje, dat later vermoord wordt, en hij raakt hierdoor betrokken in een netwerk, waaruit hij zelf geen wijs kan worden. Het congres blijkt een dekmantel te zijn om de overdracht van een belangrijk document geruisloos te laten plaatsvinden. ,,Nota bene, een heel congres van ruim tachtig mensen hadden ze georganiseerd, fondsen waren aangesproken, universiteiten geïnformeerd, sprekers uitgenodigd. Een kakofonie van geluid, een vloedgolf van woorden, alleen om de werkelijke bedoeling te verbergen: de overdracht van een levensgevaarlijk document" (pag. 135).

Terreur 
Het is een ingewikkelde wereld vol drijfzand en mist waarin Donker terechtkomt. Wie is in York voor het congres? Wie werkt voor welke geheime dienst? Wie doet zich voor zoals hij is? Hoewel er verscheidene doden vallen is een mensenleven meer waard dan een konijn?- domineert de harde, meedogenloze terreur niet; het is haast een zekere gemoedelijkheid die de overhand heeft. Daartussen weeft de auteur het gesprek dat Frits Leenderts, informant van de Nederlandse veiligheidsdienst, tijdens het congres met zichzelf voert: ,,Waarom was hij eigenlijk bij de BVD gegaan? (...) Ik heb me altijd gevoegd, besefte hij met een gevoel van irritatie". (pag. 109)

Jelsma, die als historicus het onderwerp Kruistochten beheerst, heeft zijn spionageroman knap geconstrueerd. "Vluchtgang", een boek voor in de vakantiekoffer.


N.a.v. "Vluchtgang", door Auke Jelsma; uitg. Kok, Kampen, 1995; 214 blz.