Acht jaar deed Per Olov Enquist erover om de onstuimige groei van de pinksterbeweging onder de charismatische Zweedse leider Lewi Pethrus te beschrijven. Maar in "De reis van de voorganger" gaat het ook over strijd, pure machtsstrijd tussen de leiders binnen een geloofsgemeenschap. 

Enquist heeft wel wat met de pinksterbeweging; zijn alleenstaande moeder, haar hele leven een overtuigd aanhangster, bracht hem groot in de pinksterleer, maar hij keerde zich er later van af. Aan haar, Maja, heeft hij zijn vuistdikke roman opgedragen. 

De pinksterbeweging, die in Amerika in 1906 als een kleine vonk begon, ontvlamde in Zweden als een prairiebrand, dankzij Lewi Pethrus en in een later stadium Sven Lidman. Bijna een eeuw later is de beweging de twee na grootste geloofsgemeenschap ter wereld geworden met meer dan 250 miljoen leden. 

Kroniek
Enquist reconstrueert in zijn roman die ontwikkelingsgeschiedenis en tegelijkertijd probeert hij een beeld te geven van de man die de pinksterbeweging zo groot maakte, Lewi Pethrus. Hij doet dat aan de hand van een zogenaamde "Lebenslauf", een kroniek die hernhutters (een aan de pinksterbeweging verwante groepering) tijdens hun leven bij moesten houden, een soort "work in progress", waaruit na hun dood bij de begrafenis werd geciteerd. Efraim Markström, de auteur van deze levensbeschrijving, maakte Lewi jarenlang van dichtbij mee, maar sloot zich na zijn uitstoting uit de pinksterbeweging aan bij de hernhutters. 

In de kroniek gaat het vaak over Lewi, over wat hij zei, deed en preekte, maar zijn figuur blijft iets ondoorgrondelijks houden. Datzelfde geldt voor de man die de Zweedse beweging jarenlang samen met hem leidde en aan wie ook een groot deel van de levensloop is gewijd, de dichter Sven Lidman. In ruim 500 bladzijden is het Enquist niet gelukt een volledig helder beeld van dit duo te geven, en dat geeft een onbevredigend gevoel. 

Wat ook niet bijdraagt aan de boeiende kracht van de roman is dat het zeker 200 bladzijden duurt voor de inleidende verhaallijnen die Enquist uitzet bij elkaar uitkomen: de samenwerking van de zeer nauwgezet levende Lewi met de ex-hoerenloper Sven, die, zoals al in het boek wordt aangegeven, later op een onverkwikkelijke manier stuk zal lopen. 

Stuiptrekkingen
De twee ontmoeten elkaar in Stockholm, waar Lewi in 1911 voorganger is geworden van de kleine Filadelfia-gemeente. Binnen tien jaar neemt het aantal leden toe van 29 naar 1830, en dat niet alleen, overal in Zweden schieten nieuwe pinkstergemeenten als paddestoelen uit de grond. 

Hoewel de leiding van de gemeenten onveranderlijk in handen lag van mannen, domineerden onder de leden de vrouwen in hoge mate. Soms was zelfs 80 procent vrouw, vrijwel allen vrijgezel en jonger dan veertig. Het gedrag van deze jonge vrouwen tijdens diensten houdt volgens Lewi geen verband met hun seksualiteit; nee, hun roepen, hun stuiptrekkingen, hun bovenzinnelijke vreugde om de geopende armen van de Bruidegom duidt hij als een zuivere, extatische liefde. 

De pinksterbeweging had dan ook de gewoonte de seksualiteit van de vrouw te ontkennen, omdat die "het scharnier van de zonde" was. De vrouw was "de incarnatie van de verleiding" die "de naïeve mannen de weg van de zonde" opdreef en die zich daarom moest hullen in jurken die de enkels bedekten, die het liederlijke haar moest opsteken in de pinksterknoet en die elk sieraad en uiterlijk vertoon achterwege moest laten. 

Lewi gaf zelf het goede voorbeeld: Hij trouwde met ene Lydia, verwekte bij haar negen kinderen en presenteerde zijn gezin in kranten en tijdschriften als het ideale kerngezin. Als er al barsten waren, dan kwamen ze niet naar buiten. 

Concurrentiestrijd
In schril contrast daarmee staat zijn verhouding met Sven Lidman, die in de beginjaren alles weg heeft van een liefdesrelatie, maar op den duur uitmondt in een felle concurrentiestrijd om het leiderschap van de pinksterbeweging. Toch, als ze elkaar later voor het laatst van hun leven ontmoeten, zijn ze vriendelijk voor elkaar. Ze beseffen echter ook dat ze niet kunnen herstellen wat ze tussen elkaar kapotgemaakt hebben. 

Hun ruzie heeft de pinksterbeweging niet in haar ontwikkeling geschaad; de gestage groei is door blijven gaan. Ondanks het massale karakter van de door hem beschreven beweging, eindigt Enquist zijn boek heel mooi en persoonlijk. Hij haalt, denkend aan "Gods akker" waar Efraim Markström begraven ligt, de woorden aan die Lewi in zijn laatste preek sprak: "Eén en één en één." Het geloof kan met elkaar worden beoefend, het gaat er tenslotte toch maar om dat een mens persoonlijk is verlost. 

N.a.v. "De reis van de voorganger" door Per Olov Enquist; uitg. Ambo, Amsterdam, 2003; ISBN 90 263 1754 9; 512 blz.