Mensje van Keulen is een grote naam op het gebied van het Nederlandse korte verhaal. Haar jongste verhalenbundel is allerwege juichend ontvangen, en als ik het boek lees begrijp ik dat ook. Het is indringend, aangrijpend, met groot vakmanschap geschreven. Maar als dit verhaal de werkelijkheid van het bestaan weergeeft, lijkt het leven alleen maar eindeloos leeg.

Voor de christelijke lezer biedt Van Keulen ongetwijfeld een schokkende kijk op de werkelijkheid. Ze ondergraaft de zin van het leven, ze rekent af met hoopvolle toekomstverwachtingen, en haar hele wereld wordt louter beheerst door seksuele driften. Stichtelijke lectuur levert ze dus bepaald niet. Maar haar verhaal confronteert de lezer wél op een indringende manier met zichzelf en zijn opvattingen: hoe houdbaar is mijn wereldbeeld, hoe levend is mijn geloof? Op dat punt kunnen christelijke auteurs wellicht iets haar leren.

Bij Van Keulen kan een verhaal hoopvol eindigen, en soms is er zelfs iets van liefde of mededogen tussen mensen aanwezig. Maar veel vaker leven de personages ook hier met haat en woede, met frustratie en duistere driften. Zo zitten mensen blijkbaar in elkaar, egoïstisch tot op het bot. 

Dat laatste valt natuurlijk door geen christelijke lezer te ontkennen. Maar de vraag blijft hoe schrijvers met dat gegeven omgaan. Literatuur moet de lezer een spiegel voorhouden, natuurlijk, hem zelfkennis bijbrengen. Dat doet deze indringend geschreven verhalenbundel van Van Keulen zeker. Maar is het eerlijk om de lezer te erkennen en te bevestigen in de zwarte kanten van zijn eigen persoonlijkheid en hem dan in een troosteloze leegte achter te laten? 

Dit verhaal is als een bizarre droom, diep en duister en zwaargeladen. Het sluit helemaal aan bij de manier waarop onze maatschappij op dit moment leest: freudiaans. Maar waar we met z'n allen behoefte aan hebben zijn verhalen die de leegte niet alleen benoemen, maar ook opheffen. Dat was het ideaal van de eeuwen vóór ons: de lezer verheffen, hem iets van het goede, het ware en het schone laten zien. Dat lijkt vandaag achterhaald, zoals ook het christendom achterhaald lijkt. Maar schijn bedriegt. De woorden waarin alle macht van hemel en aarde besloten ligt komen niet vanuit het onderbewuste, die komen van boven. 

N.a.v.: "Het andere gezicht. Verhalen", door Mensje van Keulen; uitg. Atlas, Amsterdam, 2003; ISBN 90 4500 966 8; 172 blz.