Vrijwel iedere lezer zal zich na het lezen van een boek afvragen wat de betekenis van de titel van het boek is. Dat het antwoord niet altijd even direct te vinden is, bewijst "De komodovaraan", het nieuwe boek van Otto de Vos, die in 1993 met "Het uur van de wolf" debuteerde. 

De komodovaraan is namelijk niet alleen het onvindbare reptiel in de dierentuin, waar een van de hoofdpersonen vroeger als kind altijd naar op zoek was. Gaandeweg wordt het de lezer duidelijk gemaakt dat dit symbolisch is voor de rest van het boek. De bejaarde hoofdpersoon Steven Suvrijn zoekt de dood door middel van euthanasie, maar pleegt uiteindelijk zelfmoord: het open einde suggereert dat hij met z'n rolstoel de vijver in rijdt, waar hij eindelijk de komodovaraan ziet wachten, en dat hij verdrinkt. 

Uit Suvrijns laatste droom blijkt dat de komodovaraan voor hem gelijk is aan de dood. ,,"Komodovaraan" is een prachtig woord van grote geestelijke waarde. Een heilig woord... Het geheim van het leven. De diepste betekenis ervan is op aarde niet te vinden, maar wie op zoek blijft en niet versaagt, zal zeker beloond worden". 

Ellende
Een tweede verhaal loopt door de lotgevallen van Suvrijn heen: zijn dochter, Elleke, die aan kanker lijdt, wordt door haar man, Frank, euthanasie opgedrongen, maar samen met een vroegere jeugdvriend, Arthur, vermoordt ze Frank. Arthur gaat daarna Elleke liefdevol verplegen. De schrijver vindt dit alles nog niet genoeg en werkt tussentijds naar een 'climax' toe: euthanasie, moord, zelfmoord. 

Het lijkt alsof Otto de Vos op niets anders uit is dan de werkelijkheid zo hard mogelijk te beschrijven. Niet alleen de gedetailleerde omschrijving van de aftakeling van de hoofdpersonen werkt hieraan mee. Ook het soms uiterst grove taalgebruik en cynisme in de hoogste graad. Het 'geestelijk' gehalte van het boek blijkt antireligieus. De herinneringen van Suvrijn aan de bijbelverhalen op school lijken dat in het begin nog te verbloemen. Verder in het verhaal wordt hier echter uiting aan gegeven in triviale passages met een zogenaamd geestelijke strekking. En vloeken. Bovendien wordt de oorzaak van alle ellende op God geschoven en niet bij de mens zelf gezocht. 

Teksten uit de Openbaring aan Johannes worden naar willekeur aangehaald om de grondgedachte van de roman dood is verlossing- te rechtvaardigen. ,,En in die dagen zullen de mensen de dood zoeken en hem niet vinden, en zij zullen begeren te sterven, maar de dood vlucht van hen weg". Al met al blijft er voor ons zeer weinig over om te citeren, laat staan om te lezen. 

N.a.v. "De komodovaraan", door Otto de Vos; uitg. Wereldbibliotheek, Amsterdam, 1996.