,,'t Was krans bij Jeanne van Laer. Zij zaten met haar vieren om de tafel: Jeanne, Jet van Marle, en Lien en Noes Terhorst. ,,'t Had niet ongelukkiger kunnen treffen", zuchtte Jet, terwijl ze met 'n plof haar beide ellebogen op tafel zette. ,,Nou net midden in de repetitieweek zo'n nieuw kind naast je te krijgen"". De eerste regels uit "Schoolidyllen", het debuut van Top Naeff, dat ze volgens de achterflap van de zevenentwintigste druk op haar achttiende schreef. 

De eerste druk verscheen in 1900, toen Top tweeëntwintig was. Eigenlijk is alles wat Top daarna geschreven heeft een beetje uit beeld verdwenen. Toneelstukken, verhalen, meisjesromans. Hier en daar zie je nog eens "Offers" in een boekenkast staan of "Vriendin", maar juist het door haarzelf soms verwenste "Schoolidyllen" bleef onverwoestbaar. In 1952, toen Top Naeff op het Boekenbal (voorafgaand aan de Boekenweek) werd voorgesteld aan koningin Juliana, moet Hare Majesteit onmiddellijk over ,,dat enige Schoolidyllen" zijn begonnen en zou Top wat schamper hebben geantwoord: ,,Het lijkt wel of ik niets anders heb geschreven, Majesteit". 

Gevierd
Toch was Top Naeff in de jaren twintig een gevierd schrijfster van succesvolle romans en novellen, werd haar vijfenzeventigste verjaardag groots gevierd en was haar overlijden voorpaginanieuws of aanleiding voor een uitgebreid herdenkingsartikel. 

En ja, hoewel "Schoolidyllen" moeilijk omschreven kan worden als een christelijke roman, de paar positieve opmerkingen met betrekking tot geloof daargelaten, blijft het een boek dat iets nalaat. Hoe luchtig de toon, hoe lichtvoetig de scherts over school, hoe komisch het oprichten van het toneelclubje, door dat alles voel je een bodem van verdriet liggen onder de levenslust van hoofdpersoon Jet van Marle. Jet woont na de dood van haar ouders bij een oom en tante en wordt daar dankzij het financiële voordeel dat dit voor het paar oplevert, getolereerd. 

Top Naeff licht af en toe de sluier van dit verdriet op. Als Jets vriendin Maud troost zoekt bij haar vader: ,,Jet klemde de tanden op elkaar, met iets als heimwee naar wat zij nooit gekend had in haar starende bruine ogen...". 

Misschien slaagde Top er zo goed in het boek een bodem te geven, omdat ze er veel van haar eigen leven doorheen heeft geweven. Enig kind van strenge ouders, getrouwd om het ouderlijk huis te ontsnappen met de arts Willem van Rhijn. Dat resulteerde in een liefdeloos huwelijk. 

Niemand sprak...
Wat Jet betreft: ,,De tweede december stierf zij, zonder pijn, geheel bij bewustzijn. 't Was net op haar verjaardag... Haar mond was even opgewipt, als van een kind dat slaapt en de lange wimpers lagen als donkere schaduwen op het marmerwit gezichtje. Er was iets vrooms en rustigs in, maar het leek in niets meer op de ondeugende, beweeglijke Jet met de glinsterende donkere kijkers, tintelend van dwaasheid en pret. Niemand sprak...". 

N.a.v. "Schoolidyllen", door Top Naeff; uitg. H. J. W. Becht, Haarlem, 27e druk; 224 blz.