Carolijn Visser haakt met haar essay "Het goud van Bonanza" precies in op het boekenweekthema "Eeuwig El Dorado". Ze neemt de stand van zaken op in Nicaragua, dat ze dertien jaar geleden tijdens de kersverse "sandinistische revolutie" bezocht. 

Destijds vormde Visser een kritische uitzondering op bevlogen fellow travellers die meenden dat cultuur een synoniem was voor de schoonheid van het geweer. Hoe ver soms de vriendschap met het regime van Daniel Ortega ging, geeft Visser treffend weer met een opmerking van een Nederlandse regeringsvertegenwoordiger. Die vergoelijkte tegenover haar de censuur van de pers als volgt: ,,Er is sprake van een corrigerend optreden, dat vind ik in deze situatie heel normaal". 

Tien jaar na hun aantreden in 1979 werden de sandinisten weggestemd. Het volk wendde zich af van wat als een luchtbel was uiteengespat. Het bewind van krantenuitgeefster Violeta Chamorro nestelde zich op het pluche. Haar 'revolutie' bracht evenmin verbetering. 

Krachtmeting
Visser trekt vanuit de desolate hoofdstad Managua met de bus naar het intrigerende Bonanza. De grond in Bonanza zou met goud zijn dooraderd: het 'eeuwige eldorado' waar het Columbus een half millennium geleden om was begonnen. 

In Bonanza woont Walter Smit, die van 1960 tot 1974 als ingenieur bij de goudmijn werkte. In 1974 verliet hij Nicaragua, waardoor hij de spraakmakende verdrijving van dictator Somoza in 1979 miste. Net als trouwens de daaropvolgende nationalisering van de mijn. 

Hij is terug ,,om iets voor Bonanza te doen". Dat kwam door de Texaanse multimiljonair die hem had benaderd met het verzoek of hij met de regering in Managua over de aankoop van de mijn in Bonanza wilde onderhandelen. Smit ruikt een nieuwe uitdaging. Er ontspint zich een krachtmeting tussen hem en de sandinistische manager van de mijn. 

In september keert Visser terug in Bonanza. Ze schuift aan tafel waar Smits advocaten zitten. Deze kopstukken van het vorige bewind kennen het ambtelijke labyrint als geen ander. Ze helpen Smit in zijn strategie om de mijn te heroveren. Het idealisme van Smit vindt, hoe wonderlijk, een bondgenoot in het opportunisme van deze voormalige sandinisten. 

Tijdens een bezoek aan de lutherse Moravische kerk, komt Visser er achter hoe het met de bewoners van Bonanza, de Misquito-Indianen, is gesteld. De dominee vertelt met kiespijn- haar hoe de sandinisten elk religieus besef uitroeiden. Repressie en martelingen moesten de gelovigen doorstaan. Vrede blijkt in het zompige Nicaragua voortzetting van de oorlog, maar dan met andere symptomen, zoals werkloosheid en armoede. 

Dukaten
Aan het einde van de trip heeft Visser nog geen antwoord op de vraag wie er in Bonanza eigenlijk aan de touwtjes trekt. Ten slotte moet ze concluderen dat ,,verschillende groepen rond de rijkdommen van het land dansen". Met dien verstande dat de oorspronkelijke bewoners, de Indianen, aan de zijlijn staan. Sinds 1492 met de komst van Columbus blijkt er al met al weinig veranderd in het 'Eeuwig El Dorado'. Niemand haalde het eertijds in zijn hoofd om te rapporteren dat het eldorado misschien wel niet bestond, want dan droogde de stroom dukaten op. 

Zo bleef alles in Bonanza bij het oude. Smit popelt om zijn cheque uit de VS, de burgemeester om zendingen rijst uit Europa en de RK-Kerk om tweedehandskleding. De Moravische kerk wacht wanhopig antwoord af op smeekbedes aan de overkant. El Dorado is 'eeuwig' terug bij af. Het goud van Bonanza blijkt klatergoud. 

Carolijn Visser noteert zoals we dat van haar zijn gewend. Beschouwend. Volgens het journalistieke principe hoor en wederhoor. Op de haar eigen observerende stijl die het midden houdt tussen ironie en gespeelde naïveteit. Geraadpleegde literatuur en achtergrondkennis verifieert ze met de werkelijkheid. Dat maakt "Het goud van Bonanza" tot een reis in de realiteit, waarbij de lezer in een notendop alles over Nicaragua krijgt aangereikt. 

N.a.v. "Het goud van Bonanza", door Carolijn Visser; CPBN 1996; 55 blz.