Sinds eind 1995 verschijnt bij uitgeverij Kok de serie "Significant", ,,verantwoord leesvoer voor een breed christelijk publiek". Om je als christelijke uitgever op het literaire terrein te wagen, moet je lef hebben. Het resultaat verdient gelezen en beoordeeld te worden. 

In deze serie verscheen reeds "Water naar de zee" van Hans Bavinck. Nu vraagt "Cecile en de anderen" van Ida Kalmijn onze aandacht. De schrijfster van deze roman werd in 1938 in Indonesië geboren en repatrieerde na de oorlog. Na eerder verschillende gedichtenbundels gepubliceerd te hebben, is dit haar romandebuut. 

Deze roman zou ik een psychologische roman willen noemen, omdat de hoofdpersoon, Cecile, en andere romanfiguren vooral bezig zijn met het ,,verwerken van hun verleden om de toekomst als volledig ontplooid, harmonieus mens te kunnen beleven. Cecile wordt geboren als dochter van verzetsstrijders. Haar vader sterft als ze nog heel jong is. Zijn nagedachtenis wordt geforceerd in stand gehouden. Pas als Cecile achttien jaar oud is, ontdekt ze de werkelijke toedracht rondom het huwelijk van haar ouders, haar geboorte en het sterven van haar vader. Ze is totaal niet welkom geweest en heeft dit altijd onbewust gevoeld en geweten. Deze dramatische onthulling beheerst haar leven, hoewel het haar pas te veel wordt als ze getrouwd is en kinderen heeft. Ze besluit op haar eentje rond te reizen om met zichzelf in het reine te komen. Met behulp van een (door een kennis gestuurde) vriend, een oorlogsslachtoffer, hervindt ze haar evenwicht. 

Ongedwongen
Ik heb bewondering voor de schrijfster, omdat ze op zo'n ongedwongen manier eigentijdse, levensechte gevoelens verwoordt. Op een indrukwekkende manier boeit ze de lezer door die in te voeren in de wereld van een vrouw en haar familie, vol van personen, gedachten en problemen. Ondanks de (voor mij, te) grote hoeveelheid van personen weet ze de lijn met de hoofdpersoon, Cecile, strak in de hand te houden. 

Helaas vind ik de roman geloofwaardiger in zijn problemen dan in zijn oplossingen. De gevleugelde woorden bij de therapie, die terug te vinden zijn door het hele boek, zijn "loslaten" en "toelaten". De mens moet helemaal met zichzelf in het reine komen; het verleden, traumatische gebeurtenissen los kunnen laten, om nieuwe levenskansen toe te laten. Homoseksualiteit en echtscheiding komen tijdens de therapeutische gesprekken ter sprake en krijgen een reële kans. Die therapeutische, filosofisch-getinte gesprekken met haar "beschermengel" zijn vaag en ondefinieerbaar; als zaken niet meer bevat kunnen worden door het menselijk brein, worden ze door haar "therapeut" benoemd als "mijn teveel". ,,Hier in het Westen zouden ze misschien God zeggen? De joden Heilige-gezegend-zij-Hij, de moslims Allah?" (pag. 261). Hij voelt zich niet thuis bij die namen en kiest voor het onzichtbare, het mysterie, dat hij een strikt persoonlijke naam geeft, "mijn teveel". 

Voor mij blijven deze visie en de gesprekken hieromheen vaag en ongrijpbaar. Dit gedeelte van de roman raakte mij daardoor nauwelijks. 

Er is hoop
Tenslotte kom ik terug op wat ik in de inleiding vermeldde: deze serie is bestemd voor een redelijk breed christelijk publiek. Wat is verantwoord voor een redelijk breed christelijk publiek? Een vraag die niet gemakkelijk te beantwoorden is. Ik citeer Hans Werkman: ,,Literatuur is christelijk als de Er-is-hoop-regenboog in een boek voorkomt of met doordenken eruit is te halen". De regenboog wijst onherroepelijk naar God, Die geen mysterie wil blijven, maar Zich bekendmaakt in de Bijbel. Daarvan is in dit boek niets te vinden. 

Daarom waag ik het te betwijfelen dat "Cecile en de anderen" bij de christelijke literatuur thuishoort. Dat neemt niet weg dat het om bovengenoemde redenen een knap romandebuut is, dat de aandacht van de lezer verdient. 

N.a.v. "Cecile en de anderen", door Ida Kalmijn; uitg. Kok, Kampen, 1995; 291 blz.