De schuilkelder op het Hofplein is weg. Voor Ruurd, de hoofdpersoon in de roman "Oud zeer", is onder andere daardoor Rotterdam zijn stad niet meer. Tegen die schuilkelder werd zijn verzetskameraad gefusilleerd. Nu raast alleen het drukke verkeer om het plein. 
Het is een klein stukje van het oude zeer dat in Ruurd is overgebleven na de bevrijding. De auteur Henk Barnard wil in deze roman meer geven dan alleen een oorlogsverhaal. De verwerking na de bevrijding is ook een belangrijk motief. Daarop duidt ook het motto: "De herinneringen van de daders zijn anders dan die van de slachtoffers". 

De omslag van het boek is tekenend. Een kleurenfoto uit deze tijd laat een klein meisje zien tegen een kale muur, waarop met verf de woorden "Nie wieder Krieg" gekliederd zijn. Een zwartwitfotootje toont een brandende stad. Het heden en het verleden komen op een weloverwogen manier ook terug in de roman. 

Het boek begint in het verhaalheden: Ruurd loopt na een vergadering door zijn geboortestad Rotterdam. Hij ziet dat alles anders geworden is. Die ontdekkingstocht en het vinden van vergeelde foto's brengen hem terug in het verhaalverleden: zijn jeugd en zijn activiteiten in de knokploeg, waarin hij haast tegen wil en dank terecht is gekomen. De passages die spelen in het verhaalheden worden gaandeweg de roman steeds korter, om uiteindelijk helemaal te verdwijnen. Halverwege het boek zitten we als lezer helemaal in het verhaalverleden. Alsof we mèt Ruurd daarin meegezogen zijn. 

Zwakke plekken
Hier en daar vertoont de structuur van het boek zwakke plekken. De belangrijkste verhaallijn in het verleden is die van Ruurd. Los daarvan ontwikkelt zich een tweede verhaallijntje in het verleden: de Duitse jood Kanne weet met zijn ouders vlak voor het uitbreken van de oorlog illegaal Nederland binnen te komen. Tijdens de oorlog meldt hij zich aan bij het verzet, waar hij een leidende rol gaat vervullen. Kanne sneuvelt op het Hofplein. 

Voordat het zover is, is de lijn Kanne allang gevoegd bij de lijn Ruurd. Plotseling brengt de auteur dan in hoofdstuk 17 een nieuwe lijn in het verhaal: een sabotageactie op de Westerdam en twee andere schepen door een andere knokploeg. Voordat dit lijntje goed en wel is uitgerold, verdwijnt het weer van het toneel. Zo wordt het een vreemd element in het geheel van de roman, alsof de auteur per se recht wilde doen aan die historische gebeurtenis -de aanslag- zonder die te kunnen integreren in de hoofdlijn van het boek. 

Onderkoeld
Henk Barnard schrijft een beetje onderkoeld. Dat blijkt onder meer aan het slot van het boek. De laatste alinea is gewijd aan Gerda. Zij is nuchter beschreven als een van de koeriersters. Maar uit het verhaalheden in het begin van de roman weet de lezer dat deze Gerda Ruurds vrouw is geworden. Er is aan het slot van de roman -in het verhaalverleden- echter nog geen spoor van romantiek tussen hen beiden te vinden. 

Die eerder gemelde wisseling van verhaalheden en verhaalverleden is enerzijds een knappe vondst van de auteur. Anderzijds maakt het de titel minder sterk. Dat oude zeer is slechts tastbaar aan het begin van de roman. Aan het eind is het nog maar een oorlogsverhaal, dat net als zoveel andere in zijn soort eindigt bij de bevrijding. De titel "Oud zeer" was beter uit de verf gekomen wanneer het eind van de roman opnieuw gelegen had in het verhaalheden: Rotterdam, zoveel jaren na de oorlog; een man en zijn oorlogsverleden. 

N.a.v. "Oud zeer; roman over oorlog en verzet", door Henk Barnard; uitg. Kok, Kampen, 1997; 304 blz.