Yord
Yord
Yord Literatuur
Boekverslag maken? Informatie nodig voor je literatuurdossier? Yord biedt alles wat je wil weten over literatuur. Talloze recensies, informatie over dichters, schrijvers, poëzie en proza. Zoek op auteur of in een van de dossiers.
 
 
 
Zoeken op auteur
 
Dossiers
 
 
 
arrowYord literatuur
Literair lexicon

Literaire teksten

Links

Zoeken
Literatuur inzicht
 

Redacteur: Marianne Witvliet

Taalkunstjes van Tolkien

Tolkien was een onverbeterlijke, meertalige woordgrappenmaker. Op een zomernamiddag in 1930 zat de professor eindexamens na te kijken. Min of meer uit verveling pakte hij zijn pen en schreef: "In een hol onder de grond woonde een Hobbit". Pas daarna ging hij bedenken wat een Hobbit zou kunnen zijn. Het werd een "halfling". Een klein, beweeglijk wezen met grote, harige voeten. Tolkiens interesse in taal, in de herkomst en betekenis van woorden leverden hem hints om het fantastische verhaal "The Lord of the Rings" te schrijven, dat door de Britten dit jaar gekozen is tot het boek van de eeuw. Tegelijk met de herziene vertaling van "In de ban van de ring" verscheen "De Wereld van de Hobbits". 

Tolkien-expert David Day doet een interessante poging om de gedachtegangen van Tolkien te volgen bij de totstandkoming van zijn Hobbit-stories. Zo blijkt dat de woorden die in het woordenboek volgen op "hoax", wat een ingekorte vorm is van "hocus pocus", de professor inspireerden tot de karakters en gedragingen van de Hobbits. Tolkien gedroeg zich volgens Day als een ontdekkingsreiziger. 

Alsof zijn personages in een soort parallelle wereld bestonden, klaar om beschreven te worden. De filologische humor van de schrijver leidde tot de meest fascinerende woorden, die weer afgeleid werden uit bijvoorbeeld het oer-Germaans, Oudengels of Indo-Europees. 

Zo schiep hij naast "hob" (een goedaardige geest) en "globin" (een kwaadaardige geest) een "hobglobin": een schalks en ondeugend figuur, een tamelijk gestoorde goedaardige geest. In "hobglobin" heb je tegelijk een woord dat de strijd tussen de krachten van goed en kwaad belichaamt. Deze strijd is het leidmotief in Tolkiens sprookje. 

Day gaat er vanuit dat de lezer op de hoogte is van het verhaal. Voor kenners van Tolkien is "de Wereld van de Hobbits" vermoedelijk een eye-opener. Voor niet-kenners is de tekst tamelijk ontoegankelijk, ook al nodigen de bijzondere vormgeving en niet minder de tekeningen van Lidia Postma uit om het boek tot de laatste bladzijde te bekijken. 

N.a.v. "De Wereld van de Hobbits", door David Day; uitg. Het Spectrum, Utrecht, 1997; 92 blz.; ISBN 90 274 6182 1.