Brigitte Raskin (1947) won in 1989 met haar debuut "Het koekoeksjong" de AKO-literatuurprijs. Minutieus reconstrueerde ze in dit boek het leven van een mens, die het leven van een verliezer leidde en bij zijn sterven al vergeten was. Kenmerkend hierin is haar documenterende manier van schrijven; het eindresultaat houdt het midden tussen een documentaire en een roman. In "Afscheid van steen" keert Raskin terug naar haar kindertijd en de stad waarin ze opgroeide, Aarschot. 

Eigenlijk doet ze weer op dezelfde, documenterende manier 'verslag' van haar bevindingen. We zien de "ik" als een ,,braaf meisje uit een katholiek, burgerlijk, conservatief nest". Nostalgie doortrekt de herinneringen. Twee vriendinnetjes, Bich (de "ik") en Det, bewegen zich door die ,,wereld als hun tuinen, mooi, verzorgd en besloten". Onderwijs krijgen ze van zuster Hildegondis en Det en Bich buigen zich over hun schriften, steken eerst hun vingertjes op, leren met plezier, ijver en plichtsbesef. Tot deze idylle verstoord wordt doordat Det sterft, zodat Bich geen blijf weet met al wat woelde. 

Deel II bestaat voor het grootste deel uit het verhaal "De Maagd van Antwerpen", een op waarheid berustend verhaal over een Antwerps meisje van zeventien, dat op afschuwelijke wijze om het leven komt tijdens een Lichtstoet, een attractie tijdens de Antwerpse kermis in 1902. Brigitte Raskin zegt dat ze met dit verhaal de functie van de oude troubadour of marktzanger overneemt, die vroeger moord en brand, liefde en dood, geloof en bijgeloof mixte tot een potpourri, die hij op de markt ten gehore bracht. 

Het verhaal boeit enorm en maakt, ook weer door die sobere stijl, indruk. Wél vraag ik me af wat dit historische verhaal tussen Raskins autobiografische verhalen doet, omdat het niets met haar eigen leven te maken heeft. Bovendien is het al eerder gepubliceerd (1992), zodat het helaas weg heeft van bladvulling. 

Overtuigender
In deel III staat het afscheid van 'het steen', de stad Aarschot en het huis waarin ze opgroeide, centraal. Haar ouders zijn inmiddels overleden en voordat de koper het ouderlijk huis intrekt, bezoekt zij het voor de laatste keer, terwijl zij haar leven terugspoelt en opnieuw laat afspelen. Ze doolt rond in de stad, ,,vaal als een geslagen hond, kaal als een geplukte kip, banaal als een straatmus geworden".
Ze nuanceert de omgeving van haar ,,zoete kindertijd" nu enigszins en noemt haar ,,sprookjeswereld" en ,,gevangenis" tegelijkertijd. ,,De een wortelt in zijn geboorteplaats, de ander waait er weg", zegt de "ik". Zij voelt zich niet meer ,,aan de binnenkant van de poort staan". 

De schrijfster is niet op haar sterkst in deze verhalenbundel. "De Maagd van Antwerpen" is, hoewel in deze bundel enigszins misplaatst, erg knap en boeiend geschreven. De autobiografische verhalen boeien mij niet bijzonder. Pas in het derde deel wordt het leven echter en overtuigender beschreven. In het eerste deel overheerst de zoetigheid zo, dat die tegen gaat staan. Voor de schrijfster misschien een waardevol verslag, maar voor de lezer een curiositeit ,,om in een doosje te doen", zonder veel indruk na te laten. 

N.a.v. "Afscheid van steen. Het domein van de kindertijd", door Brigitte Raskin; uitg. Balans, Amsterdam, 1996; 126 blz.