Gerard Reve is een oude schrijver, in de letterlijke zin van het woord. Nadat ruim vijftig jaar geleden "De avonden" verscheen, zijn er al meer dan twintig boeken van hem uitgekomen. Onlangs verscheen "Het hijgend hert". Hoe blasfemisch en schaamteloos ook, het boek krijgt hier aandacht omdat het geschreven werd door een van de "Grote Drie" van na de Tweede Wereldoorlog. Al is het de vraag hoeveel grootheid Reve nog vertoont. 

Men kan zich afvragen of schrijvers ook met pensioen behoren te gaan. Neemt namelijk bij het ouder worden de kwaliteit van het werk niet af? Voor verschillende schrijvers geldt dit wel, er zijn echter zeker ook schrijvers van wie we moeten constateren dat het bijzonder jammer was geweest, als ze na de pensioengerechtigde leeftijd de pen voorgoed hadden neergelegd. 

Reve vermag echter niet bij die laatste categorie schrijvers te horen. Zijn eerste werken, die nogal cynisch van toon waren, gaven wel een sterk (en soms ook afschrikwekkend) beeld van de manier waarop een jonge generatie de jaren vijftig beleefde. Toen in de jaren zestig het taboe op (homo)seksualiteit doorbroken werd, speelde Reve daar een niet onbelangrijke rol in. Zijn boeken bevatten vanaf de jaren zeventig eigenlijk nog maar één thema: de 'herenliefde', op blasfemische wijze vermengd met religieuze motieven; want ondanks zijn communistische achtergrond heeft Reve zich in 1966 aangesloten bij de Rooms-Katholieke Kerk. 

Mijmeringen
Ook Reve's nieuwe werk past weer helemaal in dit tot vervelens toe terugkerende thema. Het verhaal is snel verteld. De hoofdpersoon, Ralfje Wessel, is landmeter en schildert in zijn vrije tijd. Hij is echter, zoals in de eerste bladzijden al drie keer vermeld wordt, "de herenliefde toegedaan". Hij ziet op een gegeven moment een halfnaakte jongen lopen wiens schouders onder de schrammen zitten (men kan deze jongen, zoals ook in vorige boeken al naar voren kwam, beschouwen als symbool van de lijdende Christus). Dit wekt zijn liefde op. 

De jongen woont op het terrein van een oude kazemat. Aangezien Wessel toch al enige tijd 'buiten' wilde wonen, om rustig te kunnen schilderen en zijn spelletjes met jongens ongestoord te kunnen doen, besluit hij de kazemat en het bijbehorende terrein te kopen. Ondanks het feit dat Wessel enkele keren bij de jongen thuis komt, blijft zijn verlangen onvervuld. Dit wordt vooral veroorzaakt door het weinig kordate optreden van Wessel en zijn neiging om vooral te mijmeren en weinig te doen. Wessel komt nog wel tot een verhouding met een andere jongen, maar ook ten opzichte van hem twijfelt hij erg over zijn gedrag. 

Het boek eindigt met mijmeringen over de toekomst: wat zal Wessel doen met zijn vriend en gaat hij de kazemat verhuren? 

Misbaksel
Toen ik het boek las, moest ik denken aan de geruchtmakende column van Gerry van der List in de Volkskrant waarin deze een verband suggereerde tussen (homo)seksualiteit en kinderporno. Hij schreef in een later artikel: "Het zou mogelijk zijn dat de combinatie van commercie, exhibitionisme, genotzucht en seksuele schaamteloosheid (...) een voedingsbodem vormt voor zoiets afschuwelijks als kinderporno". Die seksuele schaamteloosheid en genotzucht is heel herkenbaar in Reve's nieuwste schrijfproduct. Regelmatig leeft hij zich uit in fantasieën over jongens, die hij -nadat hij seksueel contact met hen heeft gehad- zal tuchtigen en geselen. 

Wessel mag dan van zichzelf vinden dat de "wijze waarop hij de drift van het bloed zocht te bevredigen" een karikatuur is van de liefde, "die immers het grootste en misschien wel het enige attribuut Gods was", ondertussen staan de fantasieën er wel. Fantasieën waarin, net als bij vormen van seksueel geweld, volstrekt geen rekening meer wordt gehouden met de ander! De walgelijkheid van dit alles wordt treffend uitgedrukt door Wessel zelf (overigens in ander verband): "Er zijn geen normen meer". 

De traag kabbelende woordenstroom en de voorspelbare uitwerking van het thema maken het boek tot een literair misbaksel. De schaamteloze inhoud, het feit dat het hert uit Psalm 42 in het verhaal vooral hijgt vanwege seksueel verlangen én de laatste bladzijde die wordt onderschreven met S.D.G. (Soli Deo Gloria), maken het boek tot een principieel verwerpelijk geheel. 

N.a.v. "Het hijgend hert", door Gerard Reve; uitg. L. J. Veen, Amsterdam/Antwerpen, 1998; ISBN 90 204 5655 5; 182 blz.