De Chileense schrijfster Isabel Allende maakt weer furore. Ze is terug van weggeweest. Weken achtereen prijkte haar jongste boek "Fortuna's dochter" boven aan de toptien en toptwintig. Tijdens de zomervakantie was de nieuwste Allende een modieuze "must" in de koffer en op de camping. 

Reeds eerder stond Allende (1942) genoteerd op hoge sporten in de Nederlandse literaire ladder. Dat gebeurde pas nadat ze in het omringende buitenland ongeveer als de grootste ontdekking sedert 1492 was binnengehaald. Inmiddels is Allende geen onbekende meer in Nederland. Niet onbelangrijk is dat Allende fameuze familie heeft. Na de coup van generaal Pinochet in 1973 in Santiago, waarbij haar oom president Salvador Allende om het leven kwam, vestigde zij zich in Venezuela. Momenteel werkt ze als schrijfster en journalist in het Amerikaanse San Francisco. 

Hoewel haar "Het huis met de geesten" (1985), "Liefde en schaduw" (1986) en "Eva Luna" (1988) sceptisch werden ontvangen bij Nederlandse critici, liep haar oeuvre als een trein. Ze werd na de Colombiaan Gabriel Garcia Marquez zo ongeveer de best verkochte Spaans-Amerikaanse auteur in Nederland. 

Nadat haar roem met de snelheid van een komeet was gerezen, taande echter de animo voor Allende. Dat had een reden. Er verschenen nog slechts drie vertalingen van haar werk, waarin ze niet bepaald excelleerde. Meestal ontwikkelden haar producten zich volgens eenzelfde patroon. Met een overdosis aan erotiek, spanning, magie, geesten en exotisme bespeelde zij de behoeften van de consument. Aanvankelijk sloeg deze formule aan bij de trendy lezer, maar allengs haakte deze af. Van te veel slagroom eten word je namelijk meestal misselijk. 

Geromantiseerd
Gezien het succes waarmee "Fortuna's dochter" nu de harten verovert, moet Allende zichzelf hebben overtroffen. De aantrekkelijkheid van "Fortuna's dochter" zou bijvoorbeeld kunnen schuilen in de manier waarop het verhaal wordt verteld. Het is een soepel lopende, luchtige geschiedenis met heldere lijnen. Je zou het zelfs knap kunnen noemen om een simpel detail uit de annalen op te rekken tot 441 bladzijden, zoals Allende doet. In het verhaal schuilt ongetwijfeld haar kracht. Niet voor niets geeft de Wereldbibliotheek het devies van Allende in de vorm van een boekenlegger mee. "Van alle grote verslavingen, ondeugden en passies geeft het vertellen van verhalen de meeste voldoening", aldus Allende. 

"Fortuna's dochter" speelt zich af binnen een tijdsbestek van tien jaar. Als decor kiest Allende haar geromantiseerde beeld van het Chili tussen 1843 en 1853. Er wordt goud ontdekt in Californië. Joaquin Andieta besluit het geluk te beproeven en de reis te ondernemen. 
Hij laat zijn prille lief de Eliza Sommers achter. Eliza is de hoofdpersoon van het boek. Om Andieta te volgen, scheept zij zich in op het zeilschip Fortuna. Na een barre tocht belandt zij in Californië. Dankzij de morele assistentie van de verdwaalde Chinees Tao Chi'en ontwikkelt zij zich tot de bijzonderste vrouw van de Nieuwe Wereld (dankzij haar goede reukzin en goede geheugen). Uiteindelijk vinden Tao en Eliza elkaar min of meer in een 'open' omarming in de wetenschap dat Andieta in de jacht op het goud is gedood. Eliza noemt zich 'vrij' van het obsessieve verleden en vindt dan pas zichzelf. 

Vondeling
De afkomst van Eliza verleent een bijzonder aspect aan het boek. Ze wordt als vondeling opgenomen door de Britse emigrante Rose Sommers in Valparaiso. Die weet haar broer Jeremy te overtuigen van de noodzaak het kind eervol op te voeden. De ongehuwde en kinderloze Rose doet haar best voor Eliza een perfecte toekomst uit te stippelen. Haar opoffering voor het kind is grenzeloos. Meer nog, die voert terug op haar jeugd waarin een affaire diepe sporen trok. 

In werkelijkheid is Eliza het nichtje van Rose. Zij moet vader zeggen tegen de avonturier John Sommers die alle wereldzeeën bevoer. Hij legt zijn dochter bij zijn zus op de stoep. De psychologische uitwerking van de karakters Eliza versus Rose, Jeremy en John zal de lezer aanspreken. Die raakt het aloude en altijd actuele thema van de mens, zijn wortels, zijn identiteit en zijn wie-ben-ik. 

Toch komt degene die eisen stelt aan een roman bij Allende bedrogen uit. De strekking van deze bestseller reikt qua niveaus niet dieper dan de boeg van de Fortuna. Jammer genoeg biedt de Chileense haar lezende reizigers geen zeewaardige overtocht aan. "Fortuna's dochter" is niet meer dan een veredelde soap waarvan de herinnering na enkele dagen is verdampt. 

Wanneer een boek lang aan kop blijft liggen, zegt dat kennelijk meer over het publiek dan over het boek zelf. De smaak van de massa staat per definitie niet garant voor kwaliteit. 

N.a.v. "Fortuna's dochter", door Isabel Allende; uitg. Wereldbibliotheek, Amsterdam, 1999; ISBN 90 284 1838 5; 441 blz.