Sommige onderwerpen zijn tijdloos. Ze worden steeds weer (of pas na een lange tijd voor het eerst) besproken en beleefd. Wilhelm Dichter werd in 1935 geboren in Boryslaw, dat toen in Polen lag, maar sinds de naoorlogse herverdeling in Oekraïne ligt. Hij overleefde met zijn moeder de oorlog. In 1944 repatrieerde hij met haar naar Polen, omdat de streek waar hij leefde Russisch eigendom geworden was. Dichter studeerde natuurkunde aan de Technische Hogeschool van Warschau en gaf daar 13 jaar les. Sinds 1968 woont hij met zijn gezin in de Verenigde Staten in de buurt van Boston. Hij is computerspecialist. "Paard van God" is zijn debuut, in het Pools geschreven. Hij zegt erover: "Ik wilde een taal schrijven waarmee je onbeschrijflijke dingen zo kunt beschrijven dat de mensen nu geboeid raken, zonder door de verschrikkingen van toen verlamd en overweldigd te worden." 

"Paard van God" valt direct op door de overzichtelijke inhoudsweergave. De roman is ingedeeld in zes korte hoofdstukken waarin de ikfiguur heel beknopt zijn verhaal vertelt. Hij begint bij het leven van zijn Joodse grootouders in Wenen in het gebied van "melk en honing". De Eerste Wereldoorlog knakt het optimisme niet. Met de opmerking "De cultuur overwint alles" stelt opa zijn omgeving gerust. Toch doet de naoorlogse crisis hen vertrekken naar Polen, waar de familie woont. Hun dochter Andzia trouwt met Bronek en ze krijgen een zoon, Wilek, de ikverteller van de roman. 

In het machtsvacuüm van voor de Tweede Wereldoorlog valt Rusland Polen binnen en voert er een communistisch schrikbewind. In 1941 vallen de Duitsers het land binnen en zijn de razzia's een feit. Ondanks de wil van de Joden om aan te tonen dat ze "loyaal en ongevaarlijk" zijn, wordt de Joodse bevolkingsgroep vrijwel volledig uitgeroeid, meestal met behulp van 'behulpzame' omwonenden. Wilek en zijn moeder overleven onder een bed van een prostituee op hun derde onderduikadres. Wileks vader, een terminale tbc-patiënt, wordt heen en weer vervoerd tussen het getto en het onderduikadres. Als Wileks moeder, samen met Wilek, op een dag haar enig overgebleven zus Nusia bezoekt, valt er een bom op het achtergelaten onderduikadres. Door het open dak is het lijk zichtbaar van Wileks vader, die zichzelf opgehangen heeft. 

Na de oorlog overheersen de angst en de honger. Wilek wordt beheerst door angst voor kinderen, die hij kent als harde verraders. Door het liggen onder het bed zijn zijn knieën pijnlijk en loopt hij mank. Als hij mag eten, "gaan zijn ogen en oren pas open als de pan leeg is." 's Nachts in zijn dromen schieten de Duitsers op hem. Zijn geweten zegt hem dat hij met dat donkere uiterlijk niet had mogen overleven, terwijl zijn neefje met blond haar en blauwe ogen de oorlog niet overleefd heeft. 

Als moeder een relatie krijgt met Michal, een Jood die zijn vrouw en kind door de oorlog kwijtgeraakt is, verbetert hun financiële positie. Ze vertrekken in 1944 als repatrianten naar Polen. Daar maakt Michal als partijlid en ingenieur carrière. Het hongerige Joodse kind Wilek wordt nu een weldoorvoed, bevoorrecht jongetje dat in een villa woont met een vader en moeder die een chauffeur hebben. Toch blijven de angst en het heimwee de boventoon voeren. Wilek blijft op school in de wc zitten, totdat de bel al lang gegaan is en alle kinderen in de klas zitten. Hij noemt zichzelf Wilhelm Dichter! Omdat dat veiliger klinkt dan Wilek Rabinowicz. En als zijn moeder op een dag uit haar woning iemand met grijs haar ziet lopen, stuurt ze Wilek erop af om te kijken of het vader niet is. Wileks opa had het niet bij het rechte eind; de natuur bleek sterker te zijn dan de cultuur. Het resultaat is en blijft verbijsterend. Dichter laat de lezer er even iets van zien. 

N.a.v. "Paard van God", door Wilhelm Dichter; uitg. Querido, Amsterdam, 1998; ISBN 90 214 59779; 248 blz.