Oorlogen blijven romanschrijvers inspireren. De Amerikaanse auteur Elisabeth Musser koos de onafhankelijkheidsstrijd in de voormalige Franse kolonie Algerije als achtergrond voor haar boek "Twee testamenten". Ze woont tegenwoordig in de Zuid-Franse stad Montpellier en heeft -aldus de dankbetuiging- veel gepraat met mensen die Algerije in de jaren zestig vanwege het bloedige geweld zijn ontvlucht. 

"Twee testamenten" speelt afwisselend in Frankrijk en Algerije. Op invoelende wijze weet Elisabeth Musser de haat tussen de verschillende bevolkingsgroepen weer te geven. In Algerije staan onafhankelijkheidsstrijders en Algerijnse soldaten die het Franse leger trouw bleven (harki's) elkaar naar het leven en zijn de al generaties in Algerije wonende Europeanen (pied-noirs) hun leven niet zeker. Massaal proberen families die tot de laatste twee groepen behoren naar Frankrijk te vluchten. Daar is afwijzing en argwaan hun deel: Frankrijk moet niets hebben van mensen uit de voormalige kolonie. 

Dit klinkt misschien erg zwaar en ingewikkeld, maar Elisabeth Musser doet de belevenissen van haar hoofdpersonen op een onderhoudende manier uit de doeken. Ze beschrijft het leven in het rooms-katholieke weeshuis in het Franse Castelnau, waar tot afgrijzen van de dorpelingen ook heel wat kinderen uit Algerije onderdak vinden. Ze vertelt over de pied-noir Anne-Marie en haar onmogelijke liefde voor de Algerijnse harki Moustafa en hun vlucht naar Europa. Op een ingewikkelde manier is hun leven verweven met dat van de Amerikaan David en zendelingsdochter Gabriëlla. En dan is daar ook nog Ophélie, Anne Maries 'onechte' kind. 

Wat mij stoort, is dat nergens wordt vermeld dat "Twee testamenten" het vervolg is op een eerdere roman van Elisabeth Musser ("Beladen verleden"). Wie dat niet weet, stuit op tal van onbegrijpelijke verwijzingen naar eerdere gebeurtenissen. (Wat is er bijvoorbeeld gebeurd met Gabriëlla's zusje Ericka?) 

Verder is de (overigens positieve) christelijke strekking van het boek niet altijd even overtuigend. Alle hoofdpersonen -of ze nu aanvankelijk moslim of atheïst waren- komen tot geloof, de begrafenis van de moeder-overste in Castelnau heeft een soort oecumene van rooms-katholieken, protestanten, joden en moslims tot gevolg en voor alle torenhoge problemen is er een (wonderlijke) oplossing. De schrijfster lijkt ook in religieus opzicht romantiek te prefereren boven realiteit. Daar moet je van houden. 

N.a.v. "Twee testamenten", door Elisabeth Musser; uitg. De Groot Goudriaan, Kampen, 1998; ISBN 90 6140 612 9; 501 blz.