Hoewel Thea Beckmans jongste boek ter gelegenheid van haar 75e verjaardag verscheen, blijkt ze bij het schrijven geen last van haar leeftijd te hebben. "Vrijgevochten" is een nieuw verhaal dat je in één adem zou uitlezen - als je niet een enkele keer over een krachtterm of vloek struikelde. 

De plot doet denken aan Beckmans beroemde boek "Kruistocht in spijkerbroek". Ook nu is de hoofdpersoon een jongen die in een totaal andere wereld verzeild raakt, kennismaakt met een vreemde cultuur en na veel belevenissen thuiskomt. Anders dan Dolf uit "Kruistocht in spijkerbroek" blijft Jasper uit "Vrijgevochten" echter wel in zijn eigen tijd, namelijk het begin van de achttiende eeuw. 

Moslim
De timmermanszoon uit Zierikzee monstert aan op een zeeschip dat gekaapt wordt. Op de markt van Tunis wordt hij als slaaf verkocht. Verschillende keren wisselt hij van eigenaar. Hij maakt een barre tocht door de Tunesische woestijn en belandt als galeislaaf op een kaperschip. De lezer maakt het verhaal vooral vanuit Jaspers perspectief mee, maar soms mengt de auteur zich in het verhaal met een zin als: "Maar zover zou het niet komen". 

Met de woorden "boeiend van de eerste tot de laatste letter" op het omslag is niets te veel gezegd. Dat is vooral te danken aan de ontwikkeling van het verhaal en aan de karaktertekening van de hoofdpersoon. De taal blijkt ook in dit werk van Thea Beckman niet haar sterkste kant te zijn. 

De zinnen zitten soms slecht in elkaar of zeggen niet wat de schrijfster bedoelt. Dat de schipper terwijl hij bad, drie matrozen aanwees, lijkt me bijvoorbeeld onwaarschijnlijk, al staat het er wel: "Toen Hemelrijk eindelijk klaar was met zijn preek en een kort gebed uitsprak, wees hij drie matrozen aan" (blz. 47). 

De schrijfster brengt het leven aan boord heel dichtbij. Je steekt al lezende veel op over hoe het er destijds aan de Barbarijse kust uitzag, hoe zeerovers te werk gingen en wat galeislaven doormaakten. 

De titel verwijst naar het feit dat Jasper de verleiding om moslim te worden weerstaat, hoewel hij daardoor de kans om zijn vrijheid terug te krijgen voorbij laat gaan. Doordat hij weigert "te buigen voor een God die de zijne niet is" (blz. 117), wordt hij weliswaar galeislaaf, maar voelt hij zich innerlijk vrij. 

Bijgeloof
Of Jaspers godsdienst verder iets voor hem betekent, komt niet uit de verf. Volgens blz. 166 blijft hij die trouw omdat zijn vader "het zou besterven van schaamte" als hij te weten kwam dat z'n zoon moslim was geworden. Bevreemdend voor een calvinist is onder andere Jaspers bijgeloof: "Oudergewoonte prevelde hij het Onze Vader, want als hij dat naliet zou het geluk het nieuwjaarskind voorgoed in de steek laten". 

Je ontkomt bij het lezen van dit boek niet aan de indruk dat gelovigen óf hypocriet zijn zoals schipper Hemelrijk en de Deense dominee óf mensen die vasthouden aan een traditie zoals Jasper. Dat er ook in die tijd christenen geweest zullen zijn voor wie het geloof meer dan een gewoonte was, komt niet ter sprake. Dit doet afbreuk aan het overigens realistisch geschreven verhaal. 

N.a.v. "Vrijgevochten", door Thea Beckman; uitg. Lemniscaat, Rotterdam, 1998; ISBN 90 5637 152 5; 234 blz.