Dr. A. F. Troost: "Er wordt veel te weinig bijbels gevloekt"
Voor de hervormde dichter-dominee dr. A. F. Troost uit Amsterdam is één ding erger dan 'gewoon' vloeken: 'christelijk' vloeken. "'Gewoon' vloeken, hoe afschuwelijk dan ook, is toch meestal een uiting van woede of teleurstelling, die alles met een vinger tussen de deur of een verloren fietssleuteltje te maken heeft, maar niets met God. 'Christelijk' vloeken is nog veel erger. Als je roept "God wil het!" en onder dat motto duizenden Joden verbrandt op weg naar het Heilige Land, dan misbruik je pas echt de Naam van de Eeuwige! Het eerste is vreselijk, maar het tweede vele malen erger. En dan te bedenken dat juist de kerk de Naam van God zo verschrikkelijk vaak heeft misbruikt... In Gods Naam hebben we slaven gehouden, hele werelddelen leeggeplunderd, vrouwen gediscrimineerd, volksstammen met geweld gedoopt. Hebben wij eigenlijk nog wel het recht om commentaar te hebben op iemand die een krachtterm gebruikt op het moment van frustratie? De grootste vloekers zitten in de kerk! We belijden Gods liefde, in Jezus' Naam, maar om het minste of geringste vechten we elkaar de kerk uit!"

Intussen gelooft ds. Troost wel dat vloeken "het allergrootste probleem" is in de moderne literatuur. " Er wordt veel te weinig gevloekt. Ik bedoel: er wordt veel te weinig op een bijbelse manier gevloekt. De machten van deze eeuw worden in Gods Naam veel te weinig vervloekt. Veel moderne literatuur, vooral de 'christelijke', is veel te lief voor de machten en krachten die onze samenleving verscheuren en verloederen. Wij nemen veel te gemakkelijk voor lief dat de aarde wordt leeggezogen, dat onschuldigen worden gevangen en gemarteld, en dat mensen nog altijd in de Naam van de Allerhoogste de meest afschuwelijke dingen bedrijven. Dat zou eens wat krachtiger vervloekt moeten worden! Het cosmetisch schrappen van vloekwoorden zegt nog niets over het christelijke karakter van een boek. Ook een boek zonder vloek kan een gruwel in Gods ogen zijn."

Hans Werkman: "Christen kan de wereld niet ontvluchten"
Volgens Hans Werkman, schrijver van het boekje "En alles vloekte, maar hij vloekte niet" zijn de tijden veranderd. Toen de eerste druk van zijn boekje in 1986 verscheen, kreeg Werkman een stortvloed aan negatieve reacties van allerlei columnisten over zich heen. Het verschijnen van de tweede, geactualiseerde, druk wekt maar weinig commotie. Werkman geeft toe dat een herdruk altijd minder opzien baart, maar volgens hem is de maatschappij ook religieuzer geworden. "Mensen kunnen zich beter inleven in zaken die te maken hebben met godsdienstige." In het boekje schrijft hij: ""Mijn God" als boekenweekthema, dat zou in Nederland in de jaren zeventig niet denkbaar geweest zijn. Toen stond God in de literatuur in het algemeen niet in de gunst. (...) Maar de golfbeweging van de tijd ging door, en in de jaren negentig was de religie terug."

Werkman hoopt dat schrijvers en scholieren dankzij zijn boekje leren inzien wat vloeken op papier eigenlijk is. "In die zin probeer ik, net als de Bond tegen het vloeken, te fungeren als geweten van de maatschappij."

Moderne literatuur links laten liggen, gaat Werkman te ver. "Op die manier ontvlucht je de wereld niet. Christenen kunnen geen muurtje om zich heen metselen waarachter ze veilig zijn. Ze leven tamelijk onbeschermd in de wereld. Natuurlijk krast een vloek in je ziel, maar ik zal een boek er niet om wegleggen. Je bent nu eenmaal deelnemer in het proces dat modern leven heet. Literatuur laat je iets van dat leven en van de hedendaagse levensbeschouwingen ontdekken. Van belang is dat de lezer op een bijbels-kritische manier omgaat met het gebodene."

A. Lindenberg: "Een V'tje of een groen streepje op de boekenrug"
"Romanschrijvers gebruiken steeds ruwere taal in hun boeken", stelt A. Lindenberg vast. Hij is al vijftien jaar bibliothecaris van de (openbare) stadsbibliotheek in Rijssen. In die periode zag hij een duidelijke verschuiving in negatieve zin. "Vloeken wordt steeds gewoner. Zelfs in jeugdboeken stuit je op taal die niet past bij een goede opvoeding."

Die ontwikkeling plaatst het bibliotheekbestuur in een spanningsveld. "Een groot deel van de Rijssense bevolking heeft grote moeite met vloeken en ruwe taal in boeken", zegt Lindenberg. "Daarom hebben we romans in twee aparte afdelingen ondergebracht. Boeken die voor alle protestants-christelijke lezers aanvaardbaar zijn, krijgen een groen streepje op de rug."

De bibliotheek steekt veel tijd in deze selectie. Daarom vindt Lindenberg het onbegrijpelijk dat er lezers zijn die toch nog boeken lenen uit de rest van de collectie en vervolgens vloeken en grove woorden wegkrassen. "Dan geven ze gehoor aan het ene gebod, maar maken ze zich schuldig aan een ander. Het beschadigen van andermans eigendom is net zo goed verkeerd. Intern spreken we van misplaatste zendingsijver. Bovendien roept zo'n daad soms tegengestelde reacties op. Andere lezers schrijven het weggehaalde woord met de pen weer tussen de regels of noteren in de marge hatelijke opmerkingen."

In de Rijssense bibliotheek is ook moderne literatuur verkrijgbaar. Lindenberg: "We zijn dit verplicht aan onze algemene doelstelling. De bibliotheek is er voor alle geledingen van de bevolking. Ons beleid is dat lezers niet ongewild worden geconfronteerd met onwelvoeglijk taalgebruik. Boeken die er in negatieve zin uitspringen krijgen een V'tje op hun rug. Dat betekent dat ze alleen voor volwassenen bedoeld zijn. Mensen kunnen dan hun eigen verantwoordelijkheid nemen."