Sommige klanten hebben bij mij een speciaal plekje en deze man hoorde daarbij. Altijd als hij kwam, ontstond een gesprek. Een gesprek waarin het leeftijdsverschil wegviel en we echt contact hadden. Hij ging door een diep dal. Gelovige mensen kunnen elkaar soms op een harde manier kwetsen. Hij werd te ruim van hart bevonden.

Wat me altijd trof was zijn rust in God. Hij wist dat hij een plaats had waar hij wel welkom was. De Man die Zelf de onwaardigste onder de mensen geweest is, lijkt altijd een speciaal oog op uitgestotenen te hebben. Op mensen met wie wij soms niet door één deur kunnen.

Helaas eiste de ouderdom zijn tol en namen de bezoeken af. Totdat ik in de krant las dat hij gestorven was. Op zijn begrafenis werd gesproken over de tekst: "In het huis Mijns Vaders zijn vele woningen; anderszins zo zou ik het U gezegd hebben; Ik ga heen om u plaats te bereiden." Die tekst trof me; die hoorde precies bij hem. Hij kreeg een koninklijke begrafenis.

Die herinnering bewaar ik in een speciaal laatje, dat ineens opengaat als de schrijver Reve sterft. Die klant en Reve hebben ogenschijnlijk niets gemeen. Reves werk mag zich in ieder geval niet verheugen in mijn sympathie. Ook in christelijke kring is Reve een zeer weinig gelezen auteur. Neemt men "De avonden" nog tot zich als symbolisch voor de leegte en de schrijnende desillusie in de naoorlogse jaren, het is storend kennis te nemen van zijn latere boeken, vooral door de aanwezige schofferende opmerkingen en provocerende homo-erotische seksualiteit. Zijn toetreding tot de Rooms-Katholieke Kerk in 1966 veranderde daar niets aan. Hij spotte graag en was van mening dat waarheden waar zijn omdat ze bespot kunnen worden. Dogma's zijn immers onaantastbaar voor welke spot dan ook?

Zo verklaarde hij dat hij verwachtte dat er een dag kwam dat Maria toegevoegd zou worden aan de goddelijke Drie-eenheid. Hij vereerde haar, ze gaf hem troost en nam zijn angst voor de dood weg. Letterlijk: "Ik ben nergens meer bang voor & dat is ook wat waard." Aan banalere opmerkingen waag ik me niet, ik zou er Reve te veel eer mee doen.

Ik werd vooral getroffen door de keus van de pastoor voor de eerdergenoemde tekst, tijdens zijn begrafenis afgelopen zaterdag in Machelen: "In het huis Mijns Vaders zijn vele woningen." De pastoor voegde eraan toe: "Gerard Reve kan gerust zijn. Voor iedereen is er plaats. Hij is van harte welkom."

Ik werd onaangenaam getroffen door deze rekkelijkheid. Kritiek op Reves geloof wordt gezien als typisch iets voor de jaren vijftig en zestig, waarin iedereen zich nog over zulke zaken opwond, maar die nu gelukkig achterhaald is. De priester en kunsthistoricus Antoine Bodar bijvoorbeeld ziet Reve als een echt gelovige man. Dat hij ironie gebruikt, ziet hij als een serieuze, invoelbare zaak. Volgens hem doet dit niets aan de essentie van Reves geloof af.

Willem Jan Otten, die zich eveneens aangesloten heeft bij de Rooms-Katholieke Kerk, beschouwt Reve als onmiskenbaar orthodox: "Hij belijdt als vrijwel geen ander in dezelfde periode de onontkoombaarheid en de grandeur van dogma's."

Otten betreurt het anderzijds dat katholieke auteurs als Reve en hijzelf door ongelovigen altijd weer met die dogma's worden geconfronteerd: "Geloven is niet een kwestie van weten, maar van niet-weten." Zeer reviaans: het geloof als gevoelskwestie.

Het elastiek wordt mijns inziens te ver uitgerekt. Dogma's zijn niet heilig. Maar God is dat wel. Zijn Naam moet je dierbaar zijn en dan is er geen plaats voor vernederende ironie. In het huis van de Vader zijn inderdaad veel woningen. Gelukkig wel, maar de sleutel is toch geen loper die iedereen in zijn bezit heeft?