Het aangrijpende verhaal van de kinderkruistocht uit 1212 kent iedereen, dankzij het beroemde boek "Kruistocht in spijkerbroek" van Thea Beckman. Er is nu een nieuw boek verschenen over deze reis: "Het verhaal van de kinderkruistocht", geschreven door Flip Droste. Maar waar de lezer bij Beckman te midden van alle ellende nog hoop en liefde vond, daar blijft bij Droste niets anders over dan twijfel en eenzaamheid.

Over de kinderkruistocht is weinig bekend. Vaststaat dat in 1212 een grote groep kinderen uit de Lage Landen, het Rijnland en Frankrijk op reis ging naar het Heilige Land. De kleine pelgrims zouden Jeruzalem bevrijden van de heidense overheersing, niet met het zwaard maar door het gebed. De tocht eindigde in het Italiaanse Genua, waar God zou zorgen voor een doortocht door de Middellandse Zee. Het wonder bleef uit. De weinigen die de tocht tot dan toe hadden overleefd, werden door kooplieden met schepen naar de overkant gebracht, niet naar het Heilige Land maar naar de slavenmarkten van Noord-Afrika.

Over de kinderkruistocht en de aanleiding daartoe schreef Flip G. Droste een roman. Droste (Arnhem, 1928) is emeritus hoogleraar algemene taalwetenschap aan de Universiteit van Leuven. Hij heeft al eerder historische romans geschreven: "De aanslag op Amsterdam" (1997) en "Het verraad aan de Meester" (2000). Voor zijn nieuwe boek -dat wat titel en vormgeving betreft wel wat meer op een roman had mogen lijken- baseert hij zich op oude handschriften van kloosters en abdijen, maar ook op talloze -zo zegt hij zelf- boeken en artikelen. Het is jammer dat hij daarvan aan het eind van zijn boek maar een zeer summiere verantwoording geeft. De lezer moet maar gissen naar de scheiding tussen feit en fictie.

Onzekere man

De hoofdpersonen van de roman zijn de schuchtere pastor Jacob en zijn verboden liefde Anna. Ze reizen mee naar Genua om de kinderen uit hun dorp te begeleiden. Ze delen lief en leed tijdens de maandenlange tocht. Maar als de twijfels en het verdriet toenemen, neemt ook de eenzaamheid toe. Jacob raakt steeds meer in zichzelf gekeerd. Hij durft op zijn eigen vragen geen antwoord te geven, uit angst voor de consequenties. Anna keert zich verbitterd van deze onzekere man af. De scheiding is definitief.

Droste verwerkt in de roman zijn hypothese over de aanleiding van de kinderkruistocht. Hij doet dit vanuit het gezichtspunt van de Maestro, een alchemist die door middel van het verkopen van voedsel wil profiteren van deze pelgrimsreis. Deze Maestro legt op een ongenadige wijze de aanleiding van de tocht bloot. Zijn helper, een dwerg, heeft contacten in het kinderleger en zo komt Jacob en Anna het duistere motief ter ore.

Eigen karretje

De machtige benedictijner monniken van Cluny hebben de duizenden kinderen voor hun eigen karretje gespannen. Omdat de kerk haar greep op de christenheid dreigde te verliezen, moesten deze kinderen die zo bereidwillig waren om op kruistocht te gaan, de volwassenen tot inkeer brengen.

"Deze tocht is vanaf het begin bedoeld geweest om te mislukken", laat Droste de Maestro zeggen. "Beter honderd slachtoffers dan tien, beter duizend zieken en doden dan honderd. Alleen zo schud je wakker wat de christenheid heet. () Hoe meer kinderen verloren, hoe dieper het schuldgevoel van de mensen."

Het is onduidelijk waarop Droste zijn hypothese baseert. Vanwege het aangrijpende karakter ervan was een verantwoording wel op z'n plaats geweest. Ondertussen omschrijft Droste de monniken als hoogmoedig en onmenselijk en blijft er van Jacob niet meer over dan een eenzame, door verdriet en twijfel verscheurde pastor. De lezer valt aan het einde van dit boek in een zwart gat waar geen enkele lichtstraal doordringt van geloof, hoop of liefde.