In "Oorlog zonder vrienden" van Evert Hartman is er sprake van een jongen die tijdens de Tweede Wereldoorlog een moeizame weg gaat. Hij heet Arnold en hij is de zoon van een NSB'er. Uiteindelijk neemt hij afstand van het oorlogsstandpunt van zijn vader, maar dat kost hem veel. Tot die tijd gedraagt hij zich vaak laf. Des te opmerkelijker dat je als lezer toch met hem mee wilt blijven leven. Hartman slaagt er in om een zeker begrip voor hem te kweken en tegelijk zijn handelen af te keuren. 

Het is boeiend om nu eens in een NSB-gezin rond te kijken in plaats van in verzetskringen. Een groot deel van dit verhaal speelt zich verder af op de school van Arnold, waar hij tot zijn woede en frustratie gemeden en soms gepest wordt. Steeds groter wordt zijn eenzaamheid, steeds slechter zijn prestaties op school. De spanning stijgt helemaal als twee jongens hem aanvallen. Tijdens zijn verblijf in het ziekenhuis keert Arnold zich voor het eerst tegen de beginselen van de NSB. En wel op een heel resolute manier. 

"Oorlog zonder vrienden", door Evert Hartman; ISBN 90 5637 520 2; 293 blz. uitg. Lemniscaat, Rotterdam, 2003.