De Amerikaanse auteurs Tim LaHaye en Jerry B. Jenkins, vooral bekend van de succesvolle romanserie "De laatste bazuin", geven in het boek "Het einde der tijden" een theologische rechtvaardiging van wat ze in hun romans over de eindtijd in scène hebben gezet. 

Het is de auteurs erom te doen vanuit de Bijbel aan te tonen dat ze niet uit hun eigen fantasie hebben geput, maar bij de profetie in de Heilige Schrift te rade zijn gegaan. Toch houd ik als eindindruk van dit boek over dat het geschetste scenario van de eindtijd vooral als fantasierijk te typeren is. 

Ondanks kwistig aangevoerde bijbelteksten moeten er wat mij betreft grote vraagtekens worden gezet bij het echt schriftuurlijke gehalte van deze beschouwingen. Dit boeiend geschreven boek confronteert met een ware stortvloed van gebeurtenissen die ons binnenkort te wachten zouden staan. De hoofdstelling is dat de huidige generatie meer redenen heeft om de spoedige komst van Christus te verwachten dan welke generatie voor ons ook maar. De schrijvers lichten dit toe door met name op het volk Israël te wijzen als het "superteken der tijden". Israël is de in Matthéüs 24:32-34 bedoelde vijgenboom die aan het uitlopen is sinds de Joden zich vanaf 1948 weer als volk konden verzamelen in het beloofde land. We leven nu in het "seizoen" van de komst van de Heere. Het geslacht dat 1948 heeft meegemaakt zal deze komst van Jezus gaan beleven. 

Toch houden de schrijvers hier wijselijk een slag om de arm. Het kan ook de generatie zijn die 1967 heeft meegemaakt, toen de stad Jeruzalem met de Tempelberg in Joodse handen kwam. Of is het misschien het geslacht dat een -spoedig te verwachten- toekomstige oorlog gaat meemaken waarin Israël de alleenheerschappij over de heilige stad zal verkrijgen? Dat zal dan een oorlog zijn die door de Russen (Gog en Magog uit Ezechiël 38, 39) samen met Arabische bondgenoten wordt ontketend. 

Wederkomst
De schrijvers doelen met deze komst des Heeren op de eerste fase van Zijn wederkomst. Hij komt dan op verborgen wijze om Zijn gemeente als bruid tot zich te nemen (de Opname). De gemeente (alle gelovigen sinds Pinksteren) zal vervolgens zeven jaren in de hemel verblijven om daar de bruiloft van het Lam te vieren. Intussen zal op aarde de Grote Verdrukking losbreken, een tijd met nog nooit eerder vertoonde verschrikkingen die in het boek Openbaring worden beschreven (ruiters, bazuinen, schalen). De tempel in Jeruzalem wordt herbouwd, de antichrist openbaart zich, sluit een verbond met Israël, maar verbreekt dit na drie en een half jaar, om zichzelf dan in de tempel als God te presenteren en daardoor dit heiligdom te onteren. Dan is bij God de maat vol. 

Vanaf dat moment wordt de aarde geteisterd door de verschrikkelijkste oordelen en plagen. De christenen zullen deze vreselijke tijd dus niet behoeven mee te maken, maar er vanuit de hemel getuigen van zijn. Op aarde treden de "twee getuigen" op, Mozes en Elia, die na drie en een half jaar worden vermoord en dood blijven liggen op de straten van Jeruzalem (Openbaring 11). Het zal echter overal in de wereld op de televisieschermen zichtbaar zijn hoe ze na drie en een halve dag uit de dood worden opgewekt. Miljarden mensen zullen zich alsnog tot God bekeren, met name Joden, maar ook heidenen: dit is de "schare die niemand tellen kan" uit Openbaring 7, de grote oogst der zielen die wordt binnengehaald door het werk van de twee getuigen en 144.000 Joodse evangelisten. 

Tweede fase
Aan het einde van de grote verdrukking komt de tweede fase van Christus' wederkomst. Hij zal dan door iedereen in Zijn heerlijkheid worden aanschouwd wanneer Hij Zijn voeten zal zetten op de Olijfberg en korte met ten zal maken met Zijn tegenstanders. In Jeruzalem neemt Christus zitting op de Davidstroon en er zal een periode van duizend jaar vrede, geweldige geestelijke bloei en materiële voorspoed aanbreken. In deze periode heersen de christenen die met verheerlijkte lichamen met Jezus mee teruggekomen zijn over de bevolking die uit nog altijd sterfelijke Joden en heidenen bestaat. Gelovigen leven de volle duizend jaar, maar ongelovigen sterven rond hun honderdste (Jesaja 65:20). 

Aan het einde van deze duizend jaar komen de niet-gelovigen (de minderheid in die toekomstige situatie, maar toch altijd nog een massa als het zand der zee) tegen Koning Jezus in opstand. Dat zal een jeugdleger zijn, want niemand is immers ouder dan 100 jaar! Ze worden echter definitief verslagen in Harmagedon. Na die laatste slag begint dan de eeuwige rust en vrede, terwijl de duivel met de antichrist en het beest uit de aarde en al hun aanhang voor eeuwig zullen verblijven in de poel des verderfs. 

Schriftuitleg
In het bovenstaande heb ik slechts in heel grove trekken het scenario weergegeven dat in dit boek veel gedetailleerder wordt geschetst. Wellicht kijken sommige lezers van deze krant er wat vreemd tegen aan, maar we moeten ons realiseren dat zeer vele evangelische christenen zich inmiddels deze visie op de toekomst hebben eigen gemaakt en dat deze benadering ook in reformatorische kringen veld wint, niet het minst door de invloed van romans als de serie "De laatste bazuin". Waarom kan ik deze benadering beslist niet volgen? Naar mijn overtuiging zondigen LaHaye en Jenkins tegen de grondregels van een bij de Bijbel passende hermeneutiek. 

In de hermeneutiek gaat het om de sleutels en de regels die bij de uitleg gehanteerd dienen te worden. De auteurs van "Het einde der tijden" leggen hun kaarten open op tafel. Grondregel is voor hen, in navolging van David L. Cooper: "wanneer de strekking van de Heilige Schrift duidelijk is, zoek er dan verder niets achter, maar vat elk woord letterlijk op, tenzij de feiten van de omringende tekstgedeeltes wijzen op het tegendeel" (15). Vervolgens: "Het maken van onderscheid tussen Israël en de kerk is in feite de eerste belangrijke sleutel tot een goed begrip van de bijbelse profetieën" (105). De laatste regel brengt onherroepelijk in conflict met het Nieuwe Testament, waar oudtestamentische benamingen en beloften voor Israël op de nieuwtestamentische kerk worden toegepast (bijv. Hand. 15:16; 1 Petrus 2:5,9). Let wel, daarmee is allerminst gesteld dat de kerk in plaats van Israël is gekomen! Maar wel moge duidelijk zijn dat profetieën een gedeeltelijke en voorlopige vervulling hebben gekregen in de kerk van het Nieuwe Testament, terwijl er tegelijkertijd een tegoed blijft openstaan voor het volk van Israël. Deze genuanceerde benadering wordt niet alleen ingegeven door de wijze waarop in het Nieuwe Testament de beloften van het Oude Testament worden toegepast, maar ook door het zicht op de eenheid van het genadeverbond voor en na de komst van Christus in de volheid van de tijd. Heidenen zijn méde-erfgenamen geworden van de beloften en médeburgers van de heiligen (Efeze 2:19; 3:6). 

Russische aanval
De letterlijke verklaring van profetieën brengt tot de vreemdste consequenties. Een enkel voorbeeld dat met tientallen te vermenigvuldigen is: in Ezechiël 39 wordt vermeld dat de inwoners van de steden van Israël een vuur zullen stoken van de wapens van de verslagen legers van Gog en Magog en dat dit vuur zeven jaar zal branden. Conclusie: de Russische aanval op Israël zal ongeveer drie en een half jaar voor de Grote Verdrukking plaatsvinden. Immers, de Joden zullen dan zeven jaar tijd hebben voor het verbranden van de wapens, want halverwege de Grote Verdrukking worden zij weer uit hun land verdreven door de antichrist! Maar hoe kunnen moderne wapens van staal verbrand worden? Dat is niet zo moeilijk, immers: "Sinds een aantal jaren gebruiken de Russen lignostone bij de fabricage van hun oorlogswapens. Lignostone, een uitvinding van een man uit Ter Apel, is een speciaal soort hout dat gebruikt wordt voor 'cokesbrekers'. Het is sterker dan staal, is erg elastischen brandt beter dan kolen" (84). We moeten dus geloven dat de profeet al eeuwen van tevoren de uitvinding van een meneer uit Ter Apel heeft voorzien. Alleen wanneer wij de profetie letterlijk moeten nemen, dan betekent dit toch dat Rusland binnenkort Israël zal aanvallen met schilden, rondassen, bogen en pijlen, handstokken en spiesen (Ezech. 39:9)? Of moeten we dit ineens wel vertalen naar tanks, mitrailleurs en raketten met kernkoppen? Maar zou dan ook dat zevenjarige vuur niet een symbolische aanduiding kunnen zijn voor een totale overwinning? 

Puzzelboek
Zo maken we naar mijn mening van de Bijbel een puzzelboek en doen we geen recht aan de eigen aard van de profetie. Het gaat in de profetische voorzeggingen en perspectieven niet om gecodeerde reportages van toekomstige gebeurtenissen, maar om prediking van Gods bedoelingen die in de toekomst onnavolgbaar worden gerealiseerd. Deze verkondiging geschiedt binnen de verstaanshorizon van de eerste hoorders en is gericht op hun bekering. Het gaat niet om onthulling van een scenario dat eeuwen van tevoren tot in details is vastgelegd, maar om de verkondiging van de levende God, Die in een levendige reactie op de mensen Zijn weg door de geschiedenis gaat in rechtvaardigheid en barmhartigheid. Een boek als dit kan ik alleen maar lezen met teleurstelling. Is het niet aangrijpend dat mensen die hun leven wijden aan de bestudering van de profetieën de Bijbel blijken te onderwerpen aan hun eigen rasters en schema's en hem zo degraderen tot een orakelboek van waarzeggers? Uiteraard kan ik zo kaatsend de bal terugverwachten, namelijk dat ik net zo goed de Bijbel door een bepaalde leesbril lees en binnen bepaalde kaders en rasters plaats. 

Dat mag ik niet bij voorbaat ontkennen, maar ik durf wel de uitdaging aan om met de Schriften geopend voor ons en in gebed om de leiding van de Heilige Geest samen met mensen als LaHaye en Jenkins te luisteren naar wat de Geest werkelijk tot de gemeente zegt. Maar dan zal ieder bijbelgedeelte allereerst voor zichzelf dienen te spreken en niet bij voorbaat mogen worden ingepast in het raamwerk van een al klaarliggend eschatologisch scenario. 

N.a.v. "Het einde der tijden", door Tim LaHaye en Jerry B. Jenkins; uitg. Kok, Kampen, 2001; ISBN 90 435 2001 2; 307 blz.