In de roman "Het negende gebod" neemt Johanne A. van Archem de lezer mee op de speurtocht van Marten van der Hulst. Hij zoekt tot op de bodem uit wie de vader is van het kind dat zijn buurmeisje verwacht. In het Twentse dorp doen geruchten de ronde dat hij het zelf is. Hij speurt vooral in de geschiedenis om achter de rol van een ouderling te komen. 

Het blijkt dat deze man zelf vroeger een scheve schaats heeft gereden en een kind heeft verwekt bij de moeder van het bewuste buurmeisje. De keurig nette schoolmeester, die ook ouderling is, moet het veld ruimen als uitkomt dat hij de vader is. Intussen speelt de liefde Marten parten. Het meisje voor wie hij veel voelt, vertrekt naar Canada. Bertha, die in de textielfabriek naast hem werkt, ziet hij niet staan. Tot ook zij emigratieplannen krijgt. Hij weet haar ervan te weerhouden en langzaam maar zeker begint hij door te krijgen waarom hij dat doet. 

De schrijfster weet de spanning er tot het einde goed in te houden. De verhaallijn is erg duidelijk. De diverse personages komen ook goed uit de verf. Wat na verloop van tijd wel gaat vervelen, is de manier waarop Marten over de 'zwaren' spreekt: "In Canada is maar één kerk en dat is die hele zware." En: "Niet genoeg hel en verdoemenis, had Marten van der Hulst weleens smalend opgemerkt. Het waren net zulke zware gelovigen als die lui die in het midden van de vorige eeuw met die dominee uit Hellendoorn waren geëmigreerd naar Amerika." 

N.a.v. "Het negende gebod", door Johanne A. van Archem; Uitg. Zomer & Keuning familieromans, Amsterdam, 2001; ISBN 90 210 9431 2; 191 blz.; 24,90.