Doken leerlingen Frans tien jaar geleden nog een beetje stevig in de Franse literatuur, nu staan er niet meer dan drie boeken op de lijst. Die mag je ook in een andere taal lezen, in het Nederlands bijvoorbeeld. De les gaat vandaag ook in het Nederlands, kondigt docente D. Palland -inmiddels bijna 22 jaar aan het Van Lodenstein College in Amersfoort verbonden- aan. Een uur over Guy de Maupassant, zijn bizarre leven, het naturalisme en over de vraag wanneer een ontmoeting een ontmoeting is. Negen V6'ers met elkaar in discussie.

Al heeft ze net een week vakantie achter de rug, toch heeft Jochebed de les niet kunnen voorbereiden. Haar vader is dominee en er lag een beroep op de mat. Palland maakt zich niet druk om het tekort, informeert wat de beslissing is geworden. "Hij heeft het aangenomen." Jochebed weet inmiddels ook dat V6'ers in Gorinchem acht boeken Frans moeten lezen. 

"Jullie hebben er recht op hoe het verhaal is afgelopen", begint Palland. Ze heeft de tafeltjes voor dit uur in een carrévorm gezet. De leerlingen hebben de afgelopen week Guy de Maupassant's korte verhaal "Souvenir" gelezen. Ze zijn onzeker over de afloop: Palland knipte de laatste vijf regels eraf. 

Het verhaal speelt zich af in Parijs - de stad van de boekenweekplek Gare du Nord én de stad waar de leerlingen vorig jaar een paar dagen hebben doorgebracht. Behalve de tekst krijgen de V6'ers een plattegrond van Parijs en omgeving, plus een kleine twintig vragen voorgelegd: Wat wil de schrijver zeggen? Wat vind je van de ikfiguur? Met wie identificeer je je in dit verhaal? Hoe wordt Parijs beschreven? Wat zou de titel van de bundel "Contes du jour et de la nuit" kunnen betekenen. Enzovoort. Eerder al boog de klas zich over Maupassants "Papa de Simon" en "La dot" (de bruidschat). Palland schreef in de kantlijn Nederlandse woorden: overvloedig bij "exubérant", streling bij "caresse", zwaluwen bij "hirondelles". Op twee plaatsen zijn letters vervangen door puntjes: vloeken zijn verwijderd. 

Vreemd verhaal
De tekst "Souvenir" presenteert een ontmoeting tussen drie mensen. Annemieke: "Het is een vreemd verhaal." Judith: "Dingen gebeuren erg toevallig." Wieneke: "De personages gedragen zich als beesten, maar dat gebeurt in verhalen van het naturalisme." Maupassant vertelt over een ontmoeting die hij als 25-jarige, nu twaalf jaar terug, in de Franse hoofdstad had. De ikfiguur is per boot over de Seine naar Saint-Cloud gevaren en wil naar Versailles wandelen. Onderweg raakt hij in gesprek met een ruziënd echtpaar. De echtgenoot verdwijnt van het toneel, op zoek naar zijn portefeuille. Het is inmiddels donker en de dame gaat samen met de ikfiguur verder. Ze zouden de echtgenoot die avond terugzien in Versailles, maar het bleek dat ze verdwaald waren en in Bougival belandden. 

Palland: "Hebben jullie een idee hoe het afloopt?" Jochebed: "Ze gaan met elkaar naar bed." Annemieke: "Dat zou wel kunnen, ja." Judith: "Misschien komt de echtgenoot nog terug." Palland: "Heb je gezien hoe ver het van Bougival naar Versailles is?" Teunis: "Is dat aan te lopen?" Palland: "Je doet er minstens een paar uur over." Wieneke: "De vrouw en de ikfiguur gaan er vast met elkaar vandoor. In het hele verhaal volgen ze immers hun innerlijk na." Jochebed: "Je kunt aan het begin lezen wat voor soort verhaal dit zou worden. In regel 10 tot 12 staat dat het een "aventure d'amour si banale et si délicieuse" zou worden, een liefdesavontuur dat tegelijk banaal en heerlijk is." Palland: "Inderdaad." Ze onthult de slotregels, met als laatste zin: "Ce fut mon premier adultère", dit werd mijn eerste overspel. Palland: "Dit is een tekst uit de negentiende eeuw. En dat betekent dat het overspel niet beschreven wordt. Het wordt alleen maar genoemd." 

"Wat is de boodschap van "Souvenir"?" informeert Palland. Volgens Annemieke is er geen boodschap uit te halen. Het blijft stil. Palland: "Maupassant wil vast wat aan de kaak stellen. Dit doet hij door de gebeurtenissen te beschrijven. Zijn mening geeft hij niet." Jochebed: "Hoezo geeft hij zijn mening niet? Als je tegen individualistisch gedrag bent, schrijf je zo'n verhaal niet." 

Palland legt uit dat het triest genoeg een autobiografisch verhaal is. Maupassant heeft ontelbare affaires met vrouwen achter de rug. De klas leest mee op het uitgedeelde A4'tje. Maupassants achtergrond en zijn visie op vrouwen worden kort opgesomd: Guy is vooral een zoon van zijn moeder, die pas met Gustave Maupassant wilde trouwen als hij er in zou slagen om het adellijke tussenvoegsel "de" voor zijn achternaam te krijgen. Dat ze het hoog in de bol heeft, blijkt ook uit het feit dat ze haar kinderen in een kasteel geboren wil laten worden - dus huurt ze kort voor de bevalling een passende locatie af. Voor Guy -haar lievelingszoon- wil ze geen andere vrouw dan zichzelf en geen andere kinderen dan zijn boeken. 

Zoonliefs kijk op het huwelijk en op vrouwen is navenant. Palland citeert: "De vrouw is een vals, lichtzinnig en verachtelijk schepsel. Haar enige bestaansreden op aarde is de lusten van de mannen te bevredigen." De klas -acht meiden, één jongen- reageert lacherig en verontwaardigd. 

Ontmoeting
Palland: "Als je de hoogmoedswaanzin van Guys moeder bekijkt, kun je je meteen afvragen hoe het leven van haar kinderen zal verlopen. Zijn vader ging er trouwens ook met andere vrouwen vandoor. De boodschap in dit verhaal "Souvenir" is eender: relaties kunnen geen standhouden en een mens moet zijn instincten navolgen. Dit laatste is precies de inhoud van het naturalisme." 

Met een verwijzing naar het thema van de boekenweek, "Ontmoetingen met Frankrijk", legt de docente de klas de vraag voor of Guy de Maupassant in "Souvenir" een ontmoeting beschrijft. Teunis: "Als je iemand tegenkomt en je praat, is dat op zich een ontmoeting." Judith: "Maar het gaat hier om overspel. Is dat ook een ontmoeting? Ik vind van niet." Teunis: "Ze delen wel hetzelfde bed, maar het maakt hun niet uit met wie." Wieneke: "Het is een oppervlakkige ontmoeting, die mensen beschadigt." 

Palland: "We stelden zo-even vast dat Maupassant dit verhaal twaalf jaar na dato schrijft. Hij blijkt alle details nog precies te weten. Oké, het was een ontmoeting, maar was het ook een waardevolle ontmoeting?" Judith: "Dit is niet goed. De Bijbel keurt overspel af. Maupassant keurt het misschien niet af, maar hij had beter niet het bed met een onbekende vrouw kunnen delen." Palland, zichtbaar blij met deze opmerking: "Precies! Gods geboden zijn goed voor alle mensen. Maar waarom zegt de Bijbel dat het niet kan?" Wieneke: "Overspel maakt ongelukkig." Teunis: "Het contact is alleen lichamelijk." Wieneke: "Het heeft veel impact. Deze ontmoeting is heel intiem en dat doet emotioneel veel met je. Bovendien maakt het een huwelijk kapot." Annemieke: "Ze hebben geen respect voor elkaar." Christine: "Dit is dus een negatieve ontmoeting." De klas is het erover eens dat de ontmoeting in "Souvenir" dan wel intiem was, maar uiteindelijk geen echte ontmoeting is. Palland: "Het is te hopen dat het tijdens de boekenweek over waardevollere contacten met Frankrijk zal gaan." 

Annemieke, als de bel geluid heeft en de helft van de leerlingen al vertrokken is: "Ik moest wel om het verhaal lachen." Teunis: "Het is een heel vreemde geschiedenis." Palland: "Deed het je denken aan een andere tekst die we van Maupassant hebben gelezen, "La dot"?" Instemming alom. Wieneke: "Maar wat was de functie van het eerste stuk van het verhaal? Dat is alleen maar een beschrijving van wat de ikfiguur om zich heen ziet." Palland: "Het is een wetenschappelijke beschrijving van de werkelijkheid. Er zitten ook veel autobiografische elementen in. Guy kwam uit Normandië, hij woonde bij de zee. In dit verhaal zoekt hij ook het water op."