Marie Durand zat 38 jaar gevangen in de Tour de Constance in Aigues-Mortes in het zuiden van Frankrijk. Lenie Ippel-Breedvelds beschreef het leven van deze hugenote in een wat geromantiseerde biografie onder de titel "Opgesloten".

Meer dan dertig jaar geleden kreeg ik voor mijn verjaardag "Florence Nightingale" van Mia Bruyn-Ouwehand. "Voor meisjes van 12-14 jaar", staat er voorin. Prachtig vond ik het verhaal over de Engelse dame die zich het lot van gewonde soldaten aantrok. Ik heb het meer dan eens gelezen, getuige de kapotte linnen rug. 

De dik opgelegde boodschap aan het eind: "Gelijkheid met de man, wat voor vele vrouwen de strijdkreet was, interesseerde haar niet. De vrouw had haar eigen taak in de samenleving te vervullen. Dat had zij door haar leven bewezen", stoorde me absoluut niet. Toen herkende ik het nog niet als vertegenwoordiger van een bepaald jeugdboekengenre dat vooral in de negentiende eeuw bloeide: de wat geromantiseerde biografie van een persoon die op een bepaald gebied als voorbeeld geldt.
Zulke boeken zijn er over helden en heldinnen van alle tijden en plaatsen. Ook over geloofshelden en geloofsheldinnen. 

Niet eenvoudig
Het genre mag een lange traditie hebben, het is niet eenvoudig om op die manier een goede roman te maken. Steevast begint zo'n verhaal met een beschrijving van de jeugd van de hoofdpersoon. Over Florence Nightingale wordt verteld hoe ongelukkig ze is met haar bevoorrechte positie. Als kleuter al weet ze het zeker: ze is liever arm dan later niets beters te doen te hebben dan rijtoeren maken en partijtjes geven. 

"Opgesloten" begint met een beschrijving van Marie als vierjarige: ze mag voor het eerst mee naar een geheime openluchtdienst waar haar broer Pierre voorgaat en die -extra spannend!- 's avonds wordt gehouden.
Lenie Ippel-Breedveld beschrijft Maries hele leven: van Marie als vierjarige in 1715 tot Marie Serres-Durand, die in 1768 wordt vrijgelaten. Het is een vrijwel onmogelijke opgave om van zo'n grote periode een overtuigend verhaal te maken. Na een zin als "Eenzame jaren volgden" is de lezer vaak weer minstens vijf jaar verder. Het tweeslachtige van dergelijke boeken is dat er enerzijds in gepoogd wordt een verhaal, een roman te schrijven en dat anderzijds de hele historie aan de orde komt. De auteur zou zich moeten beperken in het aantal jaren of gebeurtenissen dat hij beschrijft. Of zou consequent een nieuwe invalshoek moeten kiezen of op een andere manier nieuwe wegen moeten inslaan om de lezers van nu te overtuigen. Dit boek volgt het oude stramien: de beschrijving van een periode van ruim vijftig jaar in nog geen honderd bladzijden. 

Veldbloemen
Vrij veel verhaalfiguren worden niet of nauwelijks uitgediept. Een van hen is de visser Claude Alain. Als kind ziet hij de mooie vijftienjarige Marie bij de gevangenistoren aankomen en hij blijft levenslang van haar onder de indruk - op zijn eigen trouwdag laat hij haar een boeketje veldbloemen bezorgen. Hij is met zijn zoon "juist" in de buurt als Marie Durand wordt vrijgelaten. 

De tekeningen van Rino Visser passen bij het wat ouderwetse karakter van het boek: ze doen denken aan schilderijen die ik me herinner uit de Tour de Constance en het Musée du Désert, een museum gewijd aan de geschiedenis van de hugenoten. De houding van de vrouwenfiguren, vooral die van Marie, doet soms wat geëxalteerd aan. 

Het taalgebruik maakt hier en daar een onnatuurlijke, houterige indruk, vooral in de dialogen. Gesprekken lijken soms vooral bedoeld om de lezer te informeren. Zo houdt de vijandige buurvrouw bij de bakker een toespraak van een halve bladzij als de moeder van Marie is gevangengenomen. Ze zegt over vader Durand: "...Hoewel hij zich af en toe in de kerk laat zien, en daardoor de indruk wekt dat hij een trouw kerklid is, is hij toch zo beïnvloed door die afvalligen, dat hij wéér een samenkomst van hen heeft bijgewoond, mét zijn vrouw en dochtertje..." 

Valkuilen
Mevrouw Ippel slaagt er niet goed in om de valkuilen van het genre te vermijden: haar boek is noch een echte roman noch een echte biografie. Daarom kun je je afvragen of het verhaal "Opgesloten" een blijvende indruk maakt. Maar de geschiedenis van de Franse hugenoten is de moeite waard om te blijven vertellen. Wie nu voor het eerst het Musée du Désert en de Tour de Constance bezoekt, raakt nog steeds onder de indruk en herinnert zich later minstens het opklapbare preekstoeltje dat bij de openluchtdiensten werd gebruikt. 

N.a.v. "Opgesloten", door Lenie Ippel-Breedveld; uitg. Den Hertog, Houten, 2000; ISBN 90 3311 495 X; 104 blz.