De hoofdpersoon van "Wederkomst" is Jannes Hoop. Aan het begin van het boek ligt hij gewond op de aarde, hij ziet wat er om hem heen gebeurt maar het is niet reëel meer. Alles is doorzichtig geworden, en voor het eerst kan hij engelen zien - terwijl zijn hele leven aan hem voorbijtrekt. 

Jannes is geboren in een asociaal gezin, hij blijft zijn leven lang een buitenstaander. Zijn moeder sterft bij zijn geboorte, zijn vader loopt andere vrouwen achterna, zijn boers en zussen zijn onverschillig. Maar Jannes gaat naar school, vindt werk, trouwt met Myrte en krijgt een zoon. Zijn leven lijkt een wending ten goede te hebben genomen. 

Dat duurt niet lang. Myrte draagt een duister geheim met zich mee en maakt uiteindelijk een eind aan haar leven. Jannes blijft met zijn zoontje achter. Intussen wordt het eiland waar hij woont bedreigd door de bouw van een stuwdam. De gelederen sluiten zich, voor het eerst vormen de eilandbewoners een échte gemeenschap. Maar uiteindelijk trekken ze tegenover de machthebbers toch aan het kortste eind. In de uitbarsting van geweld die volgt, blijkt Jannes opnieuw een buitenstaander tussen zijn dorpsgenoten. Hij verliest het laatste wat hij bezit en blijft alleen over. "Hij heeft alles losgelaten, zoals er van hem gevraagd werd. Zo blijft hij zitten, als iemand die wacht. Hij wacht op het eind." 

Veel problemen snijdt Krüger in zijn boek aan: kansloosheid, incest, zelfmoord, geweld, macht, corruptie. Genoeg om boeken vol aan te wijden, wat dat betreft vind ik "Wederkomst" een beetje overladen met thema's. Ook de aanwezige stijlfouten -de uitgever heeft al een herziene tweede druk beloofd- doen hier en daar afbreuk aan de kwaliteit van de roman. Maar de hoofdlijn blijft schitterend uitgewerkt: een heel simpele man die in zijn leven weinig kansen krijgt, weet ondanks alles de liefde te behouden. Daarom vind ik het onbegrijpelijk waarom dit verhaal niet geschikt zou zijn als CLK-actieboek. 

In het bijna mythische rivierenlandschap dat Louis Krüger als geen ander weet op te roepen, speelt zich het verhaal af van een bijna uitzichtloos leven, waarin de goede dingen niet kunnen duren. Alles breekt de mens bij de handen af, dood en vernietiging lijken het laatste woord te hebben - ware het niet dat het licht van Christus' wederkomst over de laatste bladzijden van het boek schijnt. "Alles vloeit mee: hij, de boomstam, de rivier, het Eiland, het vasteland - ze worden meegevoerd naar het einde dat ook het begin is; hij voelt de stille zuigkracht aan, het voert hen na ar dat ene, ondeelbare, eeuwige moment waaruit alles is voortgekomen. Het water is zacht en koesterend om hem heen, als vruchtwater uit een hemels meer." 

Die stijl is prachtig, dergelijke zinnen roepen meer op dan de iets te concrete beschrijvingen van engelen, en van de Gestalte op de wolken. Wie over de wederkomst wil vertellen, al is het dan via vermoedens en beelden, doet er goed aan meer te suggereren dan te beschrijven. Zo werkt het bij Krüger in het algemeen trouwens ook. Hij blijft aan deze zijde van de grens, hij kijkt niet achter het gordijn dat de eeuwigheid verhult. 

Het verhaal van Jannes is triest, maar niet zonder uitzicht. Het is uiterst realistisch, beklemmend geschreven, het gaat niet voorbij aan de afgronden van het menselijk bestaan. Maar het biedt het grootste perspectief dat denkbaar is. Samengevat in een van de bekendste liederen van een zwaar onderdrukte bevolkingsgroep: "Mijn schild en zwaard leg ik nu neer, aan de oever van de rivier - ik voer geen oorlog meer." 

N.a.v. "Wederkomst", door Louis Krüger; uitg. Boekencentrum, Zoetermeer, 2001; ISBN 90 239 9046 3; 200 blz.