"Een huilend kruisbeeld", "Verschijningen van engelen", "Afbeeldingen van Christus in de lucht", "Thriller" - vermeldingen op de omslag die als uithangborden aankondigen dat er in Frank Peretti's nieuwste boek "De bezoeking" ("The Visitation") veel opzienbarends te beleven valt.

Van de auteur, die Engels en filmkunde studeerde en een tijd lang zijn vader assisteerde als hulpvoorganger van een kleine, Amerikaanse pinkstergemeente, zijn ook in het Nederlands vertaald: "This Present Darkness" ("De duisternis aanwezig"); "Piercing the Darkness" ("Licht door de duisternis"); "Prophet" ("De profeet") en "The Oath" ("De eed"). 

In Amerika zijn er van Peretti's boeken al 8 miljoen exemplaren verkocht; hij signeert ze voortaan met een stempel om een lamme hand te voorkomen. Bij evangelische lezers, soms wat in de ban van het bovennatuurlijke, geboeid door engelen of beducht voor demonen, én bij reformatorische, de streekroman als verantwoorde literatuur wat beu, zijn Peretti's romans niet onbekend. Beide categorieën strekken hun handen opnieuw gretig uit naar "De bezoeking"; de exemplaren vliegen de winkels uit. 

Weduwnaar
Hoofdpersoon van het boek is de weduwnaar Travis Jordan, die zijn ambt als voorganger van een pinksterzendingskerk heeft opgegeven. De teleurstellingen en de geloofsstrijd uit zijn verleden, die in lange terugblikken beschreven worden, zijn reële ervaringen van Peretti of diens vrienden. 

Hoe komt men de twijfel te boven als "tekenen van God" niet uitkomen, zieken die je biddend meende te kunnen "genezen" niet beter worden, een evangelisatiecommissie niet op je enthousiasme zit te wachten? 

Peretti wil in zijn boeken aantonen dat veel christenen dan behoefte hebbe n aan uiterlijke tekenen als een soort veiligheidssymbolen: een crucifix, een visteken op de auto, visioenen van Jezus in de wolken. Menselijke bedenksels of bevindingen worden dan echter al te gemakkelijk als goddelijke zaken aangezien. Alle christenen moeten de geestelijke strijd voeren. 

Om aan te geven dat dit niet slechts geldt voor één bepaalde kerk of geloofsgemeenschap, bevolkt Peretti het kleine fictieve dorpje Antioch in de staat Washington aan Amerika's westkust, waar het verhaal speelt, met een buitengewoon hoog aantal kerken.
Boeiend wordt in de roman verslag gedaan van wonderen en visioenen die de bewoners van Antioch in hun greep krijgen: een huilend kruisbeeld, een plotseling verdwijnende lifter die Christus' komst aankondigt. Een nieuwe knecht op de boerderij van weduwe Macon, die zich Brandon Nichols noemt, gedraagt zich alsof hij Christus is, maar laat de mensen wel hun eigen conclusies trekken. Daar hij wel zieken kan genezen en wonderen verricht, is hij een tegenhanger van de uitgebluste Travis. 

Velen in het stadje raken in zijn ban. Een vrouw pretendeert de maagd Maria te zijn, de zoon van de methodistische domineesweduwe Morgan Elliot gedraagt zich als Johannes de Doper en ieder profiteert van het sterk toegenomen toeristenbezoek. 

Kritiek
Toch is er ook kritiek: Kyle Sherman, de opvolger van Travis, is beducht dat de mensen hun aandacht gaan richten op een afgod, een van de valse christussen uit de laatste dagen. Tot zijn verbazing heeft echter ook Brandon littekens van spijkers in zijn polsen.
Travis blijft lang zwijgen. Brandon herinnert hem op een pijnlijke manier aan zijn verleden, toen hij tevergeefs probeerde anderen te genezen. Samen met Kyle gaat hij uiteindelijk de vijand uitdrijven in Jezus' naam. 

Brandon blijkt voorheen als Herb Johnson voor een sloopbedrijf in Missoula gewerkt te hebben en daarvoor als Justin Cantwell -veelbetekenende initialen?- lid van de Levenskathedraal in Los Angeles te zijn geweest, de kerk van ds. Harris, die zich richt op hoogopgeleiden en organisatie belangrijker acht dan pastorale contacten. Van de aangeboden diensten van Travis wilde men in het verleden geen gebruikmaken. De dochter van ds. Harris vertelt Travis dat zij indertijd een verhouding met Justin heeft gehad. Met hem kon ze praten, in tegenstelling tot met haar vader en haar man, een hulppredikant, die in feite alleen met de kerk getrouwd waren.
Justin heeft dit gebrek aan belangstelling zelf ook ondervonden, toen hij in Nechville in Texas opgroeide. Daar hij de Kerk van het Ware Evangelie, waar zijn vader een oordeelsprediker was, haatte, is hij door zijn vader in de achtertuin aan de schutting genageld - waar in de proloog al op gezinspeeld is. Uit wraak heeft hij zijn vader met een honkbalknuppel invalide geslagen. Nadat hij vervolgens de echte Brandon Nichols heeft vermoord, neemt hij diens naam aan. 

Spoedig komt er een nieuwe Jezus in het dorp, zijn volgelingen stichten brand, lijken eerder in de macht van demonen te zijn dan van engelen. Uiteindelijk overmeestert een politiemacht de boerderij, Brandon vindt de dood.
De epiloog beschrijft dat niemand nog een visioen verwacht, iedereen kijkt vooruit. Het gaat niet meer om de dingen die heilig voor hen waren, maar om Jezus. Travis trouwt Morgan. God schept orde in zijn leven. 

Corrigeren
Peretti is een geboren verteller, in zijn jeugd hingen de buurtkinderen al aan zijn lippen. Soms is zijn verteltrant langdradig, ook onduidelijk. Wat is visioen, wat werkelijkheid? De lezers moeten zijn intenties voor ogen houden. Het gaat hem om een karakterisering van christenen: hun visie op de wereld, hun geloof in Gods Woord en de toepassing ervan in de levenspraktijk. Hij wil terecht ook corrigeren: ontaardingen van kerk of ambt mogen het leven niet bepalen en men moet niet reageren op visioenen waarin God tegen anderen zegt wat ze moeten doen of laten. De echte Jezus is groter dan alle verhalen die mensen om Hem heen kunnen weven, alle verw achtingen die ze Hem kunnen opleggen. 

Het lijkt soms blasfemisch, als de "Messias van Antioch", zijn voorlopers en volgelingen bijbelteksten in de mond nemen. Maar valt op grond van Jezus' woorden in Matthéüs 24 anders te verwachten van de valse profeten die zich onder Zijn naam zullen aandienen? Zullen ze juist dit taalgebruik niet aangrijpen om Zijn volgelingen te verleiden? 

De gereformeerde lezer behoeft niet alles wat de pinksterman Peretti soms vragenderwijs aandraagt te onderschrijven, maar de auteur, die in vergelijking met zijn vroegere werk genuanceerder, bescheidener, evenwichtiger is geworden, kan wel tot bezinning brengen.
Erken ik Gods soevereiniteit, loof ik Zijn liefde, ook al begrijpt mijn ziel hem niet? Waarop berust mijn godsvertrouwen eigenlijk? Slokt het kerkelijk leven ook mij op ten koste van de aandacht voor mijn medemens? 

De vertaling door Anke de Bruin is vlot, maar niet altijd even nauwkeurig, zoals een kleine steekproef leert: "to emphasize" is meer dan "zeggen", "nasty" iets anders dan "ernstig" en een "incredible actor" niet hetzelfde als een "geboren auteur". 

N.a.v. "De bezoeking", door Frank Peretti; uitg. Novapres, Apeldoorn, 1999; ISBN 90 6318 158 2; 473 blz.