Mulisch, Harry
Docent Leonard Both is erg geïnteresseerd in boeken over de Tweede Wereldoorlog. Vooral ”Siegfried” van Harry Mulisch vindt hij goed. De roman gaat over de geheime zoon van Hitler, die op 7-jarige leeftijd wordt doodgeschoten. Een verhaal dat zo sterk is, dat je bijna zou geloven dat Siegfried echt geleefd heeft.
Harry Mulisch is een groot schrijver en hij weet het. Christoph Buchwald moet verbaasd opgekeken hebben toen hij hem hoorde zeggen: "De kunstenaar die er zich op laat voorstaan dat hij een kunstenaar is, is het in gelijke mate niet." Gelukkig maakte Mulisch de zin af en redde zichzelf: "En dat heeft helemaal niets te maken met bescheidenheid of deemoed." Inderdaad, op deze 'ondeugden' heeft niemand Mulisch ooit kunnen betrappen. "Toen ik 13 was, wist ik al dat ik een genie was", zei hij eens. Afgelopen maandag werd de populaire schrijver 75 jaar.
Beschouwing over Harry Mulisch n.a.v. De hond en de Duitse ziel. Christoph Buchwald in gesprek met Harry Mulisch
De zoon van het absolute "Niets"
Op de omslag van Harry Mulisch' nieuwste roman staat een jongetje afgebeeld. Zo te zien zo'n vijf of zes jaar oud. Een dergelijke jongen speelt in het boek een cruciale rol. Hij heet Siegfried en is in de roman de zoon van Hitler. Siegfried: Germaanser kan het niet. Maar in de echte werkelijkheid heeft hij nooit bestaan! Zoiets kun je bij Mulisch verwachten. Hij geeft in zijn romans fictie waarbij fantasie de werkelijkheid ver achter zit laat.
Hersenspinsel van Harry Mulisch
Harry Mulisch wil het raadsel van de wereld in één novelle vatten: het Boekenweekgeschenk 2000. Honderdduizenden Nederlanders zien zich dezer dagen geconfronteerd met Mulisch' "volledige waarheid." Logische en technische vaardigheden van de lezer schieten daarbij tekort: de schrijver heeft niet beter kunnen doen dan "het raadsel vergroten."
Tussen journalistiek en literatuur
Er is de laatste tijd op het gebied van literatuuronderzoek veel belangstelling voor heroriëntering op het verleden. Nieuwe methoden worden gebruikt, andere invalshoeken gekozen. Misschien is het een symptoom van het fin-de-sièclegevoel, een poging greep te krijgen op deze eeuw voordat zij ons ontglipt.
Op de zwarte omslag van "De procedure", de nieuwste roman van Harry Mulisch, staat in roodbruin de Aleph afgedrukt, de eerste letter van het Hebreeuwse alfabet. En wie door de eerste bladzijden heen is, stuit al spoedig op het complete alfabet van Aleph tot Tau. Geen toeval uiteraard. Joodse teksten en in het bijzonder de kabbalistiek leveren belangrijk materiaal voor de roman.
In december 1994 wijdde het Bezinningscentrum van de VU een manifestatie aan "De universiteit en de schrijver". De lezingen over Mulisch' "De ontdekking" werden vervolgens gebundeld. Wetenschappers van uiteenlopende vakgebieden leggen verband tussen hun discipline en Mulisch' roman. Soms ligt de nadruk sterk op het vakgebied en functioneert de roman slechts als 'springplank'. Dit geldt bijvoorbeeld voor de bijdragen van Drees over fictie, filosofie en fysica en van de radiosterrenkundige Van Woerden over de Leidse en Dwingeloose sterrenwacht en de radiotelescoop van Westerbork, in relatie tot de astronoom Max Delius.
Recensie van Mulisch en de wetenschap. Naar aanleiding van De ontdekking van de hemel
De eerste afzonderlijke studies over "De ontdekking van de hemel" zijn in 1995 verschenen. Frans de Rover -gepromoveerd op Mulisch en nu hoogleraar in Berlijn- publiceerde zijn "Harry Mulisch ontdekt" en Peter Henk Steenhuis schreef een boek over schriftuurlijke verwijzingen in genoemde roman onder de titel "Alles is altijd uit de Bijbel". Eind 1994 werd aan de VU zelfs een compleet symposium aan de roman gewijd, waarvan de lezingen werden uitgegeven onder de titel "Mulisch en de wetenschap".
Harry Mulisch en het einde van de moraal
"Binnen vijf jaar na Bacons dood schreven Galilei en Descartes hun fundamentele werken, de Dialogo en de Discours de la méthode, het begin van de moderne tijd, waarmee de heilloze weg naar Auschwitz en Hirosjima en de ontcijfering van het DNA definitief was betreden". Deze woorden maken deel uit van een gesprek tussen twee engelen, midden in de omvangrijke roman "De ontdekking van de hemel" van Harry Mulisch uit 1992, waarover drie studies verschenen.
Het oeuvre van Mulisch is omvangrijk en het lijkt ook erg gevarieerd. Er zijn naast de romans bundels korte verhalen, novellen, essays, reportages, reisverslagen, gedichtenbundels, bewerkingen van opera's, toneelstukken, gepubliceerde toespraken enzovoort. Met "Mijn getijdenboek" (1975) schreef hij een autobiografie, die overigens slechts tot 1950 loopt.
Zeventig wordt Harry Mulisch volgende week, op 29 juli. Hij behoort tot de generatie schrijvers voor wie de Tweede Wereldoorlog een niet weg te denken thema vormt. Ter concretisering ga ik in op twee romans van Harry Mulisch: "Het stenen bruidsbed" en "De aanslag". In beide romans worden de hoofdpersonen geconfronteerd met hun oorlogsverleden.
Biografische informatie over de auteur